Dövlət Qulluğu Müsahibə Üçün Material

2009- USAQ ILI
2010– EKOLOGIA
2011– TURIZM
2012- IDMAN
2013- IKT
2014– SENAYE
2015– KEND TESERRUFATI ILI
2016 – MULTIKULTURALIZM
Multikulturalizm — eyni bir ölkədə yaşayan müxtəlif xalqların nümayəndələrinin mədəniyyət hüquqlarını tanıyan humanist dünyagörüşü və ona uyğun olan siyasət. Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri Kamal Abdulladir.Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 may 2014-cü il tarixli Fərmanı ilə yaradılmışdır.

2015 ili Kend Teserrufati ili elan olunmasinin sebebi– Kend teserrufatini inkisafi,sahibkarlara destek,sahibkarligin inkisafi,qeyri-neft sektorunun diversifikasiyasi …ve.s Umumi daxili mehsulda kend teserrufatinin payini artirmaq,,qeyri neft sektorunun inkifina stumul yaratmaq,, her il olkede bir sahenin ili kimi elan olunur başlica meqsed bu sahenin inkiwafini temin etmekden ibaretdi
2015-de Azerb ehalisi 9 milyon 666min nefer olub.

• Milli Qəhrəman Çingiz Mustafayev Fondu və ANS Şirkətlər Qrupu “ILIN ADAMI” mükafatını təqdim edir
  İlin adamı secilme sebebi- olke ucun etdiyi islere,fealliyyete gore qiymetlendirilir ve ilin adami secilir
  –2001— Hacıbala Abutalıbov
  –2002 və 2003 — Heydər Əliyev
  –2004 — Toşiyuki Fucivara
  –2005 — Mehriban Əliyeva
  –2006 — Allahşükür Paşazadə
  –2007 — İlham Əliyev
  –2008 — Tahir Salahov
  –2009 — Polad Bülbüloğlu
  –2010 — Mübariz İbrahimov
  –2011 — Eldar Qasımov və Nigar Camal.
  –2013 — İlham Əliyev
  –2014 — Eynulla Mədətli
  -2015 — Mehriban Əliyeva

 

• Heydər Əliyev ordeni (ən yüksək dövlət təltif):
  – İlham Əliyev İhsan Doğramacı (2005)
  – Tahir Teymur oğlu Salahov (2008)
  – Rəcəb Tayyib Ərdoğan (2014)
  – Mehriban Əliyeva (2015)

 

Azerbaycan gelecek planlari: (idman sahesinde)
-2016 Formula 1,İslam Oyunları
– 2016 Şahmat Olimpiadası

– 2017 Bakıda IV İslam Həmrəylik Oyunları
-2020 Avropa Futbol Çempionat
-2020 ci ilde Yay OLimpiya oyunlarina namizedliyini ireli surub

Azerbaycanda 2015:
– 1 yanvar 2015 ci il kend teserrufati ili elan edilib( qeyri neft sektorunun inkişafi Ucun Kend Teserufatini inkişaf etdirmek),
– 10 fevral “Azərişıq” ASC-nin yaradılması
– 21 fevral Devalvasiya- Milli valyutanın enmesi. Xarici valyutaya nisbeten. Dolların qalxması neticesinde Azerbaycanda milli valyuta manat ucuzlaşdı
QEYD: Revalvasiya – Devalvasiyanin eksidi. Yani milli valyutanin deyerinin xarici valyutaya nezeren qalxmasi
– 28 fevral Bobbi Makferrinin konserti
– 19 may Bineqedide bina yangini
– 12 -28 iyun Avropa oyunlari Baku 2015
– 11 avqust Goygol istirahete acildi
– 16 sentyabr Azərbaycan İpoteka Fondu yaradıldı
– 3 oktyabr Baku Bus
– 1 noyabr MM-e parlament seckileri
– 26-27 noyabr İSESKO-nun 12-ci Baş Konfransı Bakıda
– 26 noyabr Nardaran hadiseleri
– 4 dekabr Gunesli yataginda yangin
– 14 dekabr MTN leğv edildi
– 21 dekabr Devalvasiya
Devalvasiyanin neticeleri – Ixrac etdiyi mehsullardan grlir elde etdi ama idxal etdiyi mallar bahalasdi o cumleden olke erazisinde de idxal mehsullar bahalasdi.. Milli valyuta dəyərini itirdi,bəzi məhsullarin qiyməti qalxdı,ümumilikdə ziyanı cox oldu amma rəsmilər bunu olkə iqtisadiyyatinin saxələnməsinə və ixrac potensialinin yaxsilasmasina xidmət edəcəyini dedilər
Devalivasiyanin musbet ceheti olkede istehsalin stimullashdirilmasi. Xarice chixarilan emteelere gore elde olunan gelirin( xarici valyuta ile oldugundan) yuksek olmasi budcenin mohkemlendirilmwsi ve miqdarinin artirilmasi. + haldir
Devalivasiyanin menfi cehetleri  milli valyutanin qiymrtden dushmesi. Xaricden gelen mallarin qiymrtinin qalxmasidir.

Devalivasiya baş vermesina sebeb amerikada dollarin uchot derecesinin qaldirilmasi idi. Ki bu da dollarin mezennesini butun dunyada qaldirdi..Elaqelendirib neftle suallar verseler deyinki neftin qiymetininndushmeyi buna aid deyil bilavasite azerbaycanda. Chunki bizdensirf amerikadalki uchot derecesine gore qalxdi dollar

Uzen mezenne – Neftin qiymeti deyisdikce manatin deyeri de deyisecek, suni yolla saxlanilmayacaq.. nezaret olmayacaq valyuta beynelxalq axiwina buraxilib… Qisaca bele deyek budcede olan xarici valyutanin azligina coxluguna gore manat ozunu tenzinleyecek.bele deyim loru dilde dollar coxalanda manatin deyeri artacaq,dollar azalanda manatin deyeride azalacaq.

ABŞ dünyanın ən böyük neft istehsalçısıdır, 2015 ci ilin iyul avqustunda ABŞ da neft hasilatı rekord həcmdə artdı, son 33 ildə belə artım olmamışdı, idxakı da azaltdı..nəticədə ABŞ a yönələn neft həcmləri əsasən Avropa bazarına göndərilməyə başladı ki, bu da keskin ucuzlaşmaya ve qar getirib çıxartdı.

2015 Dunyada
-Neftin giymetinin ucuzlasmasi,
-Fransada Carl Hebdo jurnalina silahli basqin terror hadisesi,elece de noyabr ayinda Parisde terror hadisesi,
-Turkite ile Rusiya,arasinda teyyarenin vurulmasi qalmaqali,
-Antalyada G 20,sammiti kecirildi.
-Rusiyanin Suriyaxa antiterror emeliyatlar kecirmesi,
-Misirden Sankt Peterburqa ucan teyyarenin gezaya ugramasi.
– Rusiya herbi hava gemisinin vurulmasi
– Iside qarsi 53 islam dovletinin koalsiyasi
-miqrantlarin araliq denizinde batmasi coxlu sayda insan telefati.
– Iseskonun Azerbaycandaki sammiti
– Ruslarin Turkiyeye sanksiyasi erzaq mallarina gore

G20 (Boyuk Iyirmilik)- ABS, Argentina, Avstraliya, Brazilya, Kanada, Cin, Avropa Birliyi, Fransa, Almaniya, Hindistan, Indoneziya, Italiya, Yaponiya, Meksika, Rusiya, Seudiyye Erebistani, CAR, Turkiye, Birlesmis Kralliq, Cenubi Korea

1. Eliyeve Unesconun xowmeramli sefiridir– Medeniyyet,, ARnin musiqi irsininin ve wifahi xalq edebiyyatinin qorunub saxlanmasi ve inkişaf etdirilmesi sahesinde
   Hem Bash nazir, hem deputat,hemde prezident olan shexs – Ilham Eliyev

Avropa oyunlarinin Azerbaycan ucun ehemiyyeti– Beynelxalq arenada tanınma,Avropaya İnteqrasiya
Avropa oyunlari keçirilmesi haqda 2012 ci il Italiya Roma seherinde qerar verilib

AR Beynelxalq ohdelikleri– Huquq ve azadliqlarin temin olunmasi,demokratiyanin inkisafi,enerji tehlukesizliyi, Soz azadliginin temin olunmasi Inasan haqlarinin qorunmasi Qolobal problemin helline yardim diger dovletlerin erazi butoluyune hormet

Azerbaycanin terefdar cixdigi beynelxalq muqavileler– Insan huquqlari uzre beynelxalq konvensiya,interpol,haaqa beynelxaq mehkeme

Azerbaycanin musteqillik dovrunde elde etdiyi en yuksek texniki nealiyyet– Azərbaycanın ilk peyki olan “Azerspace-1” (8 fevral 2013)
Azerspace-1A peyki orbitə 2013-cü ilin 7 fevral tarixində buraxılıb.
Kosmosa Fransız Qvianasında (Cənubi Amerika) yerləşən Kuru kosmodromundan buraxılmişdır. Əsas nəqliyət Arian 5 raketi. Peykin buraxılış vaxtini 5 dəfə uzadılıb. Peyki Azərkosmos ASC idarə edəcək. 46 dərəcə şərq uzunluğundakı orbital mövqeyi Malayziya tərəfindən verilmişdir.
Əsas idarə mərkəzi Bakının Qaradağ rayonu Güzdək kəndində yerləşdirilir. İkinci idarə mərkəzi Naxçıvanda yerləşdirilir. Bütün idarə mərkəzləri sentyabr ayının axırınadək bitiriləcək. Azərbaycan Respublikası süni peykə sahib 11-ci dövlətə çevrilmişdir

Azerspace-2 peyki 2017ci ilde Ariane-5 raketi ile Fransiz Qvineyasindan orbite cixarilmasi nezerde tutulur

Dunya Az qurultaylari :
1. 2001 noyabr
2. 2006 mart
3. 2011 iyul

Azerbaycan nefti ilk defe dunya bazarina cixib– 1997 okt 25 novorosiysk kemerle
Azerbaycan neftinin dunya bzarinda markasi– AZERILIGHT
Azerbaycan Italya,Turkiye,Gurcustan ve s, olkelere neft ve qaz ixrac edir
Neft dashlari 1949 noyabr 7-I insha edilib
Guneşli yatagi – 2005 dekabr ayinda istifadeye verilib.. bu yataqdan her gun 900tona yaxin nefte ve qaz hasil edilir.. Bakidan 110 km sherqde yerleshir. Pirallahidan da 100 km uzagligda

Azerbaycanin xarici olkelerde 51 sefirlik. 6 konsulluq. 7 numayendeliyi var

Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri 1999-2008-ci illərdə Kosovoda beynəlxalq əməliyyatlarda iştirak etmişdir. 4 mart 2008-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1999-cu ilin sentyabrından Kosovada yerləşən Azərbaycan sülhməramlı qüvvələrinin geri çağrılması barədə qərar qəbul edib. Buna səbəb Kosovada sülhməramlı əməliyyat keçirilməsi üçün mandat verən BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnaməsinin pozulması və Kosovonun müstəqil dövlət elan edilməsidir.
Sulhmeramli – sulh niyyetli, meqsedi sulh, emin-amanliq, sabitlik olan demekdir. Insanlar, ordular, dovletler ve teskilatlarla (fealiyyetleri ile) bagli isledilir
Azerbaycanin sulhmeramli quvveleri Kosova Efqanistan İraq olkelerde olub.. hal hazirda Efqanistandadir sulhmeramlilarimiz.. her 6 aydan bir gonderilir,,muzdlu esgerlerdir,,yani pulla.

Azərbaycan diasporu dedikdə xarici ölkələrdə məskunlaşmış azərbaycanlılar nəzərdə tutulurbAparılmış məqsədyönlü işlər nəticəsində yalnız 2004-cü ildə Avropada, Şimali Amerikada, MDB məkanında Özbəkistan, Qırğızıstan, Norveç, Niderland, Almaniya, İspaniya, İtaliya, Belçika, Bolqarıstan, , Finlandiya, Estoniya, Polşa, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, ı, Türkiyə və ABŞ-da 40-a yaxın yeni Azərbaycan icmaları yaradılmışdır.bu islerle Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi mesgul olur.

 

Baki ile “Qardaşlaşdırılmış şəhərlər” Dunya olkelerini yaxinlawdirmaqdan otru bu siyaset choxdan aparilir Hem xarici gorunuwlerine gore de bir birine oxwayir bu weherler (Neapol, İzmir, Hyuston)
Terkibinde muxtar respublika olan unitar dovletler: Azerbaycan (NMR), Gurcustan (Abxaziya), Özbekistan (Qaraqalpaq), Moldova (Qaqauz), Cin (Sintszyan Uygur)

 

UNESCO (BMT-nin)- elm, tehsil ve medeniyyet uzre BMT. 2ci dunya muharibesinden sonra yaradilib. 1945ci ilde.. Fransada yerleşir qerargahi
UNESCO 195 dovlet daxildir.nizamnemesi 1945 ci il16 noyabrda imzalanib.YUNESKO 3 esas ishchi orqandan ibaretdir. nizamnaməsi 9 hissə, 57 maddədən ibarət olan UNESCO “Təhsil,

Elm və Mədəniyyət Təşkilatı”nın ingiliscə qısaldılmış adıdır. Bash konfrans,Iraiyye shurasi ve katiblik.Azerbaycan 1992-ci il iyunun 3 de daxil olub.. 2010 cu il tarixde Mehriban xanim Eliyevaya YUNESKONUN bash direktoru Irina Bokova terefinden MOTSART medali verilmishdir.. UNESCO-nun ümumi konfrasları 2 ildən bir keçirilir.
İSESKO (İKT-nın) –tehsil meseleleri uzre islam teskilatidir. 2009cu ilde Baki Islamin paytaxti elan olunmuwdu
Azerbaycan 27 aprel 2007ci ilde uzv olub bu teskilatlara. her iki teskilarin xosmeramli sefiri Azeerbaycanin 1ci xanimi Mehriban Eliyevadir

 

Azərbaycan Respublikasının üzv olduğu  Beynəlxalq Təşkilatlar:

1. İKT (İslam Konfransı Təşkilatı ) (keçmiş İƏT-2011)-1991 dekabr 8
2. ATƏT (Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı )- 1992 yanvar 30 (ilk üzv olduğumuz Avropa təşkilatıdır)
3. BMT (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı) (keçmiş BMLiqasi)- 1992 mart 2
4. EKO (İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı) –1992 fevral
5. Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Beynəlxalq Yenidənqurma və İnklşaf Bankı – 1992
6. MDB (Müstəqil Dövlətlər Birliyi) (Azərbaycan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Özbəkistan, ermənistan, Türkmənistan)- 1993 senytabr 24
7. QDƏT (Qara Dəniz Əməkdaşlıq Təşkilatı) – 1993
8. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (keçmiş QATT) müşahidəçi statusunda – 1993
9. GUAM (Gürcüstan, Ukrayna, Azərbaycan, Moldova) – 1997 oktyabr 10
10. AŞ parlament Assembleyası (Avropa Şurası) – 2001 yanvar 25
11. Qoşulmamaaq İttifaqı – 2011
12. TAQM (türk.Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı) (Türkiyə, Azərbaycan, Qırğızıstan vəMonqolustan) – 2013 yanvar 25
13. Nato ile sulh namine emekdashliq programi cherchivesinde emekdashliq– 1994
14. AB proqramına qoşulub – 1994
15. Tərəfdaslıq və Əməkdaslıq sazisi, 1996-da imzalanib ,1999-da quvveye minib, 2006-dan Avropa Qonsuluq siyaseti,

Azerbaycan Dunya Turizm teskilatina 2001de qosulub.. 2011ci ilde de 10illiyi munasibetile TURIZM ILI elan olunmusdur

Azərbaycan Respublikası ilk dəfə 24 oktyabr 2011-ci ildə BMT Təhlükəsizlik Şurasının iki illiyə qeyri-daimi üzvü seçilmişdir

 

Azərbaycan 1992-ci ilin 30 yanvar tarixində ATƏM-ə üzv olur. 1994-cü ilin 5-6 dekabrında Budapeşt sammitində ATƏM-in adının ATƏT olaraq dəyişilməsi qərara alınır. 1995-ci il 1 yanvardan ATƏM ATƏT olaraq dəyişdirilir.
AŞ-nin muşahideci dovletleri – Kanada, Meksika

Azerbyacanin OPEK-e uzv olmamasinin sebebi – OPEK teskilat kimi uzv olkelerin neft istehsalina ve ixracina nezaret edir..yeni mueyyen kvota mueyyen edilir. Azerbaycan ise bacardigi qeder cox neft istehsal edib satir ki qeyri neft sektorunun inkisafini teskil ede bilsin

Azerbaycanin uzv oldugu.. Cunki azerbaycana serf elemir opeke uzv olmaq.daxil olan olkelere kvota qoyulurdu ixracda azerbaycanin ise esas geliri neftdendi. opeke uzv olanlar mueyyen miqadarda yeni normayla sata bilerler nefti amma Azerbaycan bu werti qebul etmir deye uzv deyil /. Cunki Azerbaycanda esas gelir menbeyi neftdi. Azərbaycan dünyada neft bazarının 0.2 faizinə sahibdi… Qatılmaq hecdə sərf etmir

Beynelxalq maliyye qurumlari, beynelxalq iqtisadi teskilatlar– beynelxalq valyuta fondu, dunya banki, avropa yenidenqurma ve inkşşaf banki, islam inkişaf banki

BVF–18.09..1992, dunya banki-25.09.1992. AYİB-1992. Bu illerde uzv olub

 

MDB dagildiqdan sonra uzv olmayan dovletler – Estoniya, Latviya, Litva- PRIBALTIKA OLKELERI yani

Beynelxalq terror teskilati:
–PKK – Partiya Karkaren Kürdistan Kürdistan Fəhlə Partiyası
–Əl-Qaidə
–Hizbullah
–Kolumbiyanın İnqilabçı Silahlı Qüvvələri
–Əbu Səyyaf
–Taliban
–Tamil İlamin Azadlıq Pələngləri
–İnqilabçı Xalq Azadlıq Partiyası Cəbhəsi
–Sendero Luminoso İşıqlı Yol
–Tupak Amaru İnqilab Hərəkatı
-Kataib

 

Ermeni terror tesklati – ASALA, Daşnaqsütyun, Hincak, Apastol Gegoran.
Mehsur terror teshkilat rehberi ise Akop Akopyandi.

 

İqtisadi teskilatlar – Dunya banki,Şanxay emekdasliq teskilati,Beynelxaql Maliyye Koorparasiyasi,Beynelxalq ,Valyuta fondu..

Siyasi teskilatlar – BMT, MDB,IKT,TAQM, AŞ
Aİ iqtisadi-siyasi teşkilatdir

Azərbaycan Respublikasında büdcədənkənar məqsədli dövlət sosial fondlarına aşağıdakılar daxildir:
1) Dövlət Sosial Müdafiə Fondu;
2) Əhalinin Məşğulluğuna Kömək Fondu;
3) Əlillərin Sosial Müdafiə Fondu. DSMF, SKMF, Ehalinin sosial mudafie fondu, QHT-e aid bir sira fondlar (h. Eliepyev fondu meselen) , qeyri dovlet pensiya fondlari, prezindetin ehtiyyat fondu, dovlet neft fondu ( neft gelrilerinin semerli istifadesi meqsedi ile ) ve s

QHT-deyəndə Hökümətdən asılı olmayan təşkilatlar başa düşülür. Heydər Əliyev fondu , İrəli ictimai birliyi, Şəffaflıq təşkilatı, Az Dövlət Neft fondu, “Qarabağ azadlıq təşkilatı”, “Qazilər” ictimai birliyi və s. Azərbaycan Respublikası Əlillərin Dizayn Assosiasiyası Azərbaycan Respublikası Beynəlmiləlçı Əlil Döyüşçülər Fondu Azərbaycan Gözdən Əlillər Cəmiyyəti İctimai Birliyi “Qarabağ Qaziləri” İctimai Birliyi Qarabağ Müharibəsi Əlilləri, Veteranları və Şəhid Ailələri İctimai Birliyi Qarabağ Əlillərinə Qayğı Cəmiyyəti

Heyder Eliyevin dogum ve olum tarixi – 10 may 1923 ve  12 dekabr 2003

H.Eliyev fondu – 10 may 2004 cü ildə H.Əiyevin xatirəsinə xalqın hörmət və ehtiramını ifadə etmək, milli dövlətçilik ideyalarını yeni nəslə aşılamaq məqsədilə yaradılmış QHT-dir UNESCO-nun və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva prezidentidi

Dovlet Neft fondu 29.11.1999  Neft gelirlerinin semereli istifadesi meqsedi ile yaradilib

 

1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda Gülüstan sarayında Xəzərin Azərbaycan sektorundakı “Azəri”, “Çıraq”, “Günəşli” yataqlarının dərin su qatlarındakı neftin birgə işlənməsi haqqında dəyəri 7,4 mlrd. dollar olan “məhsulun pay bölgüsü” tipli müqavilə imzalandı. “Əsrin müqaviləsi” Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən təsdiq edildi və 12 dekabr 1994-cü ildə qüvvəyə mindi. “Əsrin müqaviləsi”ndə dünyanın 8 ölkəsinin (Azərbaycan, ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, Türkiyə, Norveç, Yaponiya və Səudiyyə Ərəbistanı) 13 ən məşhur neft şirkəti (Amoko, BP, MakDermott, Yunokal, ARDNŞ, LUKoyl, Statoyl, Ekson, Türkiyə Petrolları, Penzoyl, İtoçu, Remko, Delta) iştirak etmişdir.

YAP– Azərbaycanın ən böyük siyasi partiyası. Üzvlərinin sayı yarım milyondan artıqdır. Partiyanın əsası1992-ci ildə Heydər Əliyev tərəfindən NMR-da qoyulub. 2003-cü ildən bəri partiyanın sədri İlham Əliyevdir. Yeni Azərbaycan Partiyasının lideri İ.Əliyev 2003-cü və 2008-ci və 2013-ci illərdə keçirilən Azərbaycan Respublikası Prezidenti seçkilərində qalib olub. 2015-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdə partiya 125 mandatdan 70-inə sahib olmuşdur.

 

SSRI yaranib 1922 ci il 30 dekabrda Ele hemin tarixde de Ilk terkibine qatilan respublikalardan biri de Azerbaycan olub. Hemin vaxt ZSFSR daxilinde idi ancaq 1936 da Azerbaycan adi altinda birbasa daxil oldu

Azerbaycan 28 aprel1936ci ilde SSRI-nin terkibine daxil edilib
SSRİ-nin ilk və son prezidenti-Qarbaçov
Azərbaycanın ilk prezidenti-A.Mütəllibov, daha sonra Isa qəmbər, Elcibey olub..
Müstəqil AR-nin ilk prezidenti (iyun1992-ci ilde demokratik secki yolu ile secilen ilk prezident ile secilen ilk prezident)-Elçibəy

 

Azerbaycanin musteqilliyini taniyan ilk dovletler– 9 noyabr 1991– Turkiye, 11dekabr 1991– Rumıniya, 13 dekabr 1991– Pakistan, Israil, Iran

Ilham Eliyev prezident seçildikdən sonra ilk xarici səfəri Fransaya olmuşdur. 22 yanvar 2003 cü il.

Dunya Bankı – II Dünya müharibəsindən zərər çəkmiş ölkələrə yardım göstərir

UMM– olke vetendaslarinin hemin olkede ve xarici olkelerde istehsal etdikleri mal ve xidmettlerin bazar qiymetinin mecmusu

UDM-olke erazisinde vetendaslarin ecnebilerin butun sexslerin istehsal etdiyi mal ve xidmetlerin bazar qiymetinin mecmusu (

Qloballaşma-derinleşme, genişlenme, dunyani daha cox ehate etmek.. deyerlerin umumileşdirilmesi, butun dunyanin iş birliyi etmesi, sosial, medeni, texnoloji, herbi, maliyye ve s. sahede

Ermeni soyqrimini taniyan dovletler :
-Uruguay (1965, 2004-2005)
-Rusiya (24aprel 1995)
-Fransa (2000)
Qondarma ermeni soyqirimini taniyan yegane musalman olkesi Livandir….en birinci ise soyqrimi Uruqvay taniyib…..hal hazirda Turkiyenin AB-ye daxil olmasina mane gosteren yegane en boyuk problemdi.
Qondarma ermeni soyqrimini tanimayan olke– Pakistan
Ermenistanin musteqilliyini tanimayan olke: Pakistan

7 dekabr 2015de ermenistan’da referendum qebul olundu..ölke yeniden parlamentli respublikaya çevrilib..Baş nazirin selahiyyetleri artrıldı

Azerbaycanciliq mefkuresi— Azerbaycan cox milletli olkedir,burda milliyetcilik yox vetendaşliq deyerleri xüsusi önəmə sahibdi,milliyetçiliye şovinizme qarşi məfkurədir.

 

Suriya qacqinlarini Avropa qebul etmir, cunki avropada aksiyalar gedir sebeb ise din ayriligi adet enene ayriligi avropa ise qazaxistan ve qirgizstan birde turkiyeye kullu miqdarda pul teklif edirki qacqinlari qebul etsin

Suriya miqrantlarını – qebul eden ölkeler Türkiye,Xorvatiya,Avstiya,Almaniya
qebul etmeyen olkeler Macaristan,Serbiya,Çexiya

Suriyadan Avropaya gelen qacqinlar– men butun xeberleri internetde izledim hefteynen aynan olan statistikalari topladim 654 000 oldu Hele internetde olanlari deyirem
tekce turkiye ise deyen 3 milyon
En cox yunanistana gelib 160 min
Cexiya en az olandi 884 nefer

İŞİDin gundelik geliri 3 milyon dollardi.. İŞİD-in əsas gəlir mənbələrində əsas yeri neftdən gəlirlər tutur. Gündəlik 20-40 min barel neft satır.Bareli 25 dollardan…Gündəlik gəliri-500 min-1milyon dollardı…Birbaşa vergilər-10-30%-dir. Aylıq kommunal ödənişlər-20-60dollar arasında dəyişir.

 

Bayraq meydani – tikilmesi haqqinda Prezident noyabrin 7-si 2007-ci ilde serencam imzalayib ve 2010-cu il sentyabrin 1-de Azerbaycanin Azenko şirketi (tikinti sirketi) terefinden aclishi olub. 35:70 nisbetindedi. Direyin hundurluyu 162 mentrdi

 

 

Azerbaycanin ilk herbi naziri Xosrov bey Sultanov , sonra Semed bey Mehmandarov geldi.. Halhazirda General palkovnik Zakir Hesenov

ilk dovlet katibi Tofiq Ismayilov olub.Halhirda baş nazir – Artur Resulzade

AXC 1918,sahesi 147 min, erazisi 114 min .AXC Parlamentin sedri Ə.Topçubaşov, hokumetin bascisi (baş nazir) Feteli xan Xoyski,Nesib bey Yusifbeyli

 

 

AXC-nin nazirleri Əli Mərdan bəy Topçubaşov, Fətəli Xan Xoyskide

AXC  M.E.Resulzadenin vezifesi Milli suranin sedri, musavatin sedri olub. Milli sura parlament yaradilana qeder (1918 7dekabra qeder) qanunverici orqan olub

AXC dovrunde
-Birinci kabine Nazirlər Şurasının sədri və daxili işlər naziri – F.Xoyski (bitərəf).
-Hərbi nazir – X.SuItanov (müsavat).
-Xarici işlər naziri – M.H.Hacınski (müsavat)…. Topcubasov, Xoyski, məmməd yusif Ceferov da olub sonraki kabinetlerde
Ekincilik ve emek naziri – Ekber aga Seyxislamov
AXC dovrunde olkemizin Konstutisiyasi İstiqlal beyannamesi ile evez edilmişdi
AXCnin suqut sebebi – On birinci qırmızı ordu tərəfindən işğalı.

AXCnin de fakto tanınmasını Antantaya  Topçubaşov tanınmaları hqqında sənədi  təqdim edir onlar da tanmaq istəmirlər lkin kerzonun təklifindən sonra razı olurlar

1918 iyun 26 da herbi hisse Elahdde korpus yaradilib. Hemin il avqustun 1-de Herbi Nazirlik tesis edilib ve Xosrov bey Sultanov herbi nazir teyin olunub. 1918-ci il dekabrın 25-de ise peşekar herbçi, çar ordusunda şerefli yol keçmiş general Semed bey Mehmandarov herbi nazir, general-leytenant Eliağa Şıxlinski nazir müavini, Hebib bey Selimov ise Bağ Qerargah reisi teyin edilibler

AXC dovrunde ilk pul vahidi- Baki bonu

AXC dovrunden (1918) gelen bayramlar:
-Respublika Günü – 28 may
-Silahlı Qüvvələri günü – 26 iyun
-Dövlət Bayrağı Günü – 9 noyabr

Azerbaycanda ucrengli bayraq ideyasini ilk defe Fyuzat jurnalin redaktoru olmuş Eli bey Huseynzade ireli surub

Gerb AXC dovrunde qebul olunmamışdı, layihesi var idi sadece, 1993 cü ilde MM terefinden muzakire edilerek o dovrdeki gerb layihesinde bezi deyişiklik edilerek qebul edilib. Dövlət gerbinin sxemini və təsvirini ilk dəfə Cəlil Məmmədquluzadənin nəvəsi Rafiq Məmmədov irəli sürüb

Aypara ve 8guseli ulduzun menasi –
Resulzadenin fikrine esasen elmler akademiyasi tesdiq edib 8guseli ulduz 8prinsipe esaslanir.. Turkculuk.cagdasliq.demokratiklik.dovletlik.medeniyyetlilik.azerilik. beraberlik.islamliliq.
Ayparanın Bizansın gerbi olduğu bildirilir. Osmanlılar Konstontinopolu tutduqdan sonra, həmin gerb islam dinin simvolu kimi seçilib və bu dindən olan xalqlar arasında yayılıb. Başqa bir fikirdə isə ayparanın türk xalqlarının simvolu olduğu göstərilir.
Ulduz ozu guneşi ayi temsil edir ag olmasi da sulh isteyi menasindadi parlaq sulh dolu gelecek gibisinden

Qisa muddette prezidentin vəzifələrini həyata kecirib – Yaqub Memmedov.

Belqrad diviziyasi– 2ci Dünya Müharibəsində Azərbaycanlılar

Azərbaycanda qədim dövlətlər – Manna, Midiya, Atropatena, Albaniya

 

AR bayraginda dine yer verilmesinin sebebi–
1)  H.Eliyev:Az Resp dunyevi dovletdir,amma biz islam dinine mensubuq..
2) İlham Əliyev :Azərbaycan dünyəvi dövlət olsa da bizim milli mənəvi dəyərlərimiz vardır ki o da islamdır…
Yeni dunyevi olsaqda xalqin esasi islama etiqad edir Az Resp tolerant dovletdir bu o demekdirki bizde butun dinlere beraber baxilir herkesin vicdan azadligi temin olunur. Bayraq hüquqi siyasi yox, idealogiya rəmzidir. Onuncun bayragin ustunde dinin remzi var

Azerbaycan bayraginda dinin remzi var- Orda yazilib ki biz,axc.nin varisleriyik hemşn dovrede gebul edilmiş bayraqi gebul etdik.olkede esas din islam dinidi.islam dinine mensub lakin dini qanunlarla idare olunmur olke din dovletden ayridi qanunlarlq idare olunur. Olke dunyevilik prinsipi ile idare olunur.

Neft kemerleri :
-Baki Novorosiyysk 1996.,
-Baki –Supsa– 17 aprel 1999 (Azerbaycan,Gursutan,Ukrayna),
-Baki–Tbilisi–Ceyhan 18 noyabr 1999 (Azerbaycan,Turkiye,Gırcustan),

 

 

Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru xətti– Baki Tiblisi Ceyhan neft kemeri 3 olkenin olkesinden kecen neft kemedir. Azerbaycan, Gurcustan ve Turkiye. 2006ci ilde istismara verilib. Terefdaşlari BP, Socar ve s, şirketlerdir. Azerbaycandan (Baki) başlayir Turkiyede (Ceyhan) bitir. Uzunlugu 1,768 km-dir. Bu neft kemeri vasitesile Azerbaycan neftini Xezerden Turkiyenin Ceyhan limanina, oradan da Araliq denizine neql edirler..
20 sentyabr 1994cu ilde ADNŞ ile dunyanin 11 neft şirketi arasinda “Esrin Muqavilesi” imzalandi.. Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru xəttidən sonra Azərbaycanda və Qafqazda ən böyük layihə Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti dəmiryolu layihəsidir.

Baki Tiblisi Ceyhan neft kemeri haqqinda muqavile 1999cu il istanbul samite esasen Azerbaycan Turkiye Gurcutsan Qazaxistan Turkmenistan terefinden imzalanib.

Nabukko Vest qaz kəməri — Xəzər bölgəsi və Orta Şərq təbii qaz ehtiyatlarını Avropa bazarlarına çatdırmağı nəzərdə tutan qaz kəməri layihəsidir. Nabukko layihəsi Avropa Birliyi və ABŞ tərəfindən dəstəklənir. Trans Avropa Şəbəkəsi Enerji proqramında layihəsi strateji əhəmiyyətli layihə kimi göstərilib. Nabukkonun əsas məqsədi Avropa Birliyi ölkələrini Xəzər hövzəsi və Yaxın Şərqin təbii qaz ehtiyatları ilə daha yaxşı birləşdirməkdir. Bununla da Avropa ölkələri öz təbii qaz üzrə təchizat mənbələrini təkmilləşdirmək və Avropanın əsas təbii qaz tədarükçüsü Rusiyadan təbii qaz alınmasında asılılğını azaltmaqdır. Rusiya və Ukrayna arasında tez-tez baş verən qaz mübahisələri və nəticədə Avropanın qazsız qalması təhlükəsi Avropa ölkələrinin alternativ enerji mənbələri və marşrutları axtarmasına səbəb olub. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin keçmiş rəhbəri Nabuo Tanakanın sözlərinə görə, Nabukko qaz kəməri təchizatçıların sayının artırdığına görə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Cənub axını layihəsindən daha effektiv olacaq
Qeyd: Orta Şərq Suriya, İraq, Qətər, Kipr, İordaniya, İsrail, Livan, İran, Fələstin, Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Oman, Küveyt, Bəhreyn,Yəmən, Misir, Əfqanıstan, Pakistan, Tunis, Əlcəzair, Liviya, Sudan və Mərakeş, Türkiyə, Yəmən
Uzaq Şərq –  Rusiya, Çin, Koreya (KDXR və Koreya Respublikası) və Yaponiya ərazilərinin şərqi aiddır. Bəzən Filippini də Uzaq Şərqə aid edirlər
Yaxın Şərq dövlətləri aşağıdakılardır: Azərbaycan, BƏƏ, Bəhreyn, Ermənistan, Gürcüstan, İordaniya, İraq, İran, İsrail, Kipr, Küveyt, Qətər

Cenub axini Rusiyanin Avropaya qaz kemerinin cekilmesini nezerde tutan bir layihe idi. Nabukko vest layihesine reqib olarag gosterilirdi. Lakin Rusiyanin Avropa Ittifaqi ile munasibetlerinin pislesmesi neticesinde layihe heyata kecirilmemishdir. Bele ki, Avropa Rusiyadan qaz asililigini azaltmag ucun diger layihelere uz tutur ki, bunlardan da biri Azerbaycan tebii qazini neql etmeyi nezerde tutan TAP layihesidir… Shahdeniz 2 yataginin istismari TAP (Trans Adriatic Pipeline) kemeri vasitesile qaz neqli ucun nezerde tutulur..
Şahdənizdən götürülən qaz Cənub Qaz Boru xətti vasitəsilə Gürcüstandan keçib Türkiyə sərhədlərinə yetişir. Buradan SOCAR-ın operatorluğu ilə həyata keçirilən TANAP layihəsi başlayır və 1850 km boyunca Türkiyənin Şərqindən Qərbinə doğru uzanır. Sonrakı mərhələdə TAP layihəsi Azərbaycan qazını Yunanıstan, Albaniya və Adriatik dənizindən keçirərək İtaliyaya çatdıracaq. Layihədə Azərbaycan əsas səhmdardır və əsas maliyyə yükünü də məhz ölkəmiz öz üzərinə götürüb.

Varşava Müqaviləsi Təşkilatı (VMT) — 14 may 1955-ci ildə SSRİ və Avropadakı sosialist bloku dövlətləri tərəfindən imzalanan Varşava müqaviləsi əsasında yaranan hərbi ittifaq. Bu müqavilə NATO-nun yaradılmasına SSRİ-nin cavabı idi. Müqavilənin şərtlərinə görə müqaviləyə qoşulan ölkələr beynəlxalq münasibətlərdə güc nümayiş etdirmək və tətbiq etməkdən çəkinmək və müqaviləyə qoşulan ölkələrdən hər hansı birinə hərbi hücum olacağı təqdirdə ona bütün mümkün vasitələrlə, o cümlədən hərbi qüvvə ilə dərhal yardım etmək öhdəliyini götürürdülər.
Müqavilə Albaniya, Almaniya Demokratik Respublikası, Bolqarıstan, Çexoslovakiya, Macarıstan, Polşa, Rumıniya və SSRİ arasında imzalanmış və 5 iyun 1955-ci ildə qüvvəyə minmişdir. Əslində Varşava Müqaviləsi əvvəllər SSRİ ilə Çexoslovakiya (1943), Polşa (1945), Bolqarıstan, Macarıstan ve Rumıniya (1948) arasında imzalanmış ikitərəfli müqavilələri tamamlayırdı. Almaniya Demokratik Respublikası Paktın hərbi qoluna 1956-cı ildə qoşuldu. 1962-ci ildə Albaniya SSRİ ilə siyasi ixtilaflarına görə təşkilatdakı fəaliyyətini dondurdu və 1968-ci ildə təşkilatın qoşunlarının Çexoslovakiyaya yeridilməsindən sonra onu tərk etdi.
SSRİ-də, Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrində baş verən sistem dəyişiklikləri səbəbindən 1991-ci ilin fevralında VMT üzvləri təşkilatın hərbi strukturlarının ləğv edilməsi barədə qərar qəbul etdilər. 1 iyul 1991-ci ildə isə Varşava Müqaviləsinin qüvvədən düşməsi barədə Protokol qəbul olundu, bununla da Varşava Müqaviləsi Təşkilatı öz fəaliyyətini dayandırdı.

Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) 2001-ci il iyunun 15-də Şanxayda 5 ölkənin (Rusiya, Çin, Qazaxıstan, Özbəkistan, Tacikistan və Qırğızıstan) prezidentlərinin birgə görüşü zamanı yaradılmış, daimi əsaslarla fəaliyyət göstərən regional beynəlxalq birlikdir. Üzv ölkələr. Rusiya, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Çin, Tacikistan, Hindistan, Pakistan və Özbəkistandır. Əfqanıstan, İran, Monqolustan və Belarus müşahidəçi statusuna malikdir, Azərbaycan, Türkiyə, Kambocaya, Nepal, Ermənistan və Şri-Lanka “dialoq üzrə tərəfdaş”dır. Məqsədi. ŞƏT-in məqsədləri iştirakçı dövlətlər arasında mehriban qonşuluq və dostluq, qarşılıqlı etimadın güclənməsi, müxtəlif sahələrdə effektiv əməkdaşlığın təşviqi, regionda sülhün, sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün birgə səylərin dəstəklənməsidir.

 

TANAP-TRANS Anadolu..Tap-Trans Adriatik.. Turkiyeni shahdeniz qaz ehtiyyatlari ile temin etmek.TANAP Turkıye, Gurcustan serheddınden turkıye yunanıstan serheddıne qeder uzanan qaz boru kemerıdır. tap da tanapın ardıdı. trans adrıatık qaz boru kemerı.Turkiyenin sherqinden qerbine uzanir. 1538 km .
TANAP,TAP lahiyesi…Baki-Tblisi-Erzurum boru kemeri Azerbaycan qazini Turkiyenin serqine,TANAP lahiyesi hemin qazi Turkiyenin serqinden qerbine,yani Avropa olkelerinin serheddine,TAP lahiyesi ise Bolqaristan,Yunanistan erazisinden kecmekle,Adriatik denizinin dibinden kecerek Italyanin cenubuna oturulmekle Avropa bazarina cixarilacaq…TAP lahiyesinin umumi uzunlugu 870 km,cekilecek xerc 2.2 milyard dollar…sehmdarlari Isvecin “Axpo”(42.5%),Norvecin “Statoil”(42.5%),Almaniyanin “E.ON.Ruhrgas”(15%).
TAP layihesi. Adriatik denizinin dibiyle Turkiye erazisinden qazi avropaya chatdirmaq.. boru kemerinin Azerbaycandan kecen hissesi cenubi qafqaz adlanir turkiyede tanap boru kemerine birkesdirilecek yunanistana kecende tap boru kemerine Sahdeniz yatagindan cixan qazin Avropaya catdirilmasi

TANAP TAP CENUBI QAFQAZ Lahiyesi Sahdeniz yatagindaki qaz ehtiyatinin avropaya cixarilmasi ucun yaradilmisdir. Azərbaycan və Türkiyənin birgə layihəsi olub,dünya enerji bazarına esaslı tesir edən bir layihədir.Layihənin məqsədi Avropanı və Türkiyəni qazla təmin etməkdir.TANAP layihəsində ARDNŞ 80% Türkiyənin BOTAŞ və TPAO şirkətləri birlikdə 20 % paya malikdirlər.TANAP layihəsi üzrə saziş 26 İyun 2012 də İstanbulda imzalanib.2012ci ilde temel atilmis lahiye 2018ci ilde Turkiyeni, 2020ci ilde ise Avropani qazla temin edeceyi gozlenilir.Azerbaycandan Cenubi Qafqaz Boru Kemeri ile yola cixan qaz Gurcustandan kecerek Turkiyede TANAP (trans anadolu) boru kemerine birlesecek.

Turkiyenin qerb serheddinde Yunanistanda TAP(trans adriatik)boru kemerine birleserek Albaniya ordanda Adriatik denizinin altindanda kecerek Italiyaya catacaq. Bu lahiyeye esasen ilkin olaraq 16mlrd kub metr qaz buraxilacaq onun 6mlrd kub metri Turkiyenin 10mlrd kub metri avropaya neql edilecek.gelirin 80faizi azerbaycana qalacaq.bu lahiye ile nabucco lahiyesi texire salinmisdir.sahdeniz yatagindan cixan qaza esasen avropanin rusiyada asilligi qismen azalacaq.

Şahdənizdən götürülən qaz Cənub Qaz Boru xətti vasitəsilə Gürcüstandan keçib Türkiyə sərhədlərinə yetişir. Buradan SOCAR-ın operatorluğu ilə həyata keçirilən TANAP layihəsi başlayır və 1850 km boyunca Türkiyənin Şərqindən Qərbinə doğru uzanır. Sonrakı mərhələdə TAP layihəsi Azərbaycan qazını Yunanıstan, Albaniya və Adriatik dənizindən keçirərək İtaliyaya çatdıracaq. Layihədə Azərbaycan əsas səhmdardır və əsas maliyyə yükünü də məhz ölkəmiz öz üzərinə götürüb.

TACIS – Avropa birliyinin MDB olkelerinde iqtisadi islahatlari nezerde tutan proqramdir.Bu proqramda Nau-haularin Mdb olkelerine oturulmesi nezerde tutulmusdur.

Nau-Nau – Kommersiya sirri ile qorunan melumat

 

Ermenilerin erazi tutma iddialari Genceni tutduqdan sonra 1805-ci ilde Sisiyanovla ibrahim xan arasindaki muqavileden bashladi. Ve turkmencaydan sonra bu tamam oz yerini tapdi.. Meselen 1828 de artiq General Shavrov deyib ki, qavkazda mustemleciliye bura rus xalqinin kocmesi deyil xaricilerin kocmesi ile bashladiq. əhalini xristianlasdırmaq ücün əsasən ermənilər köcuruıdu. Və naxcivan irəvan və qarabaga. bununlada bizə qarsı ərazi iddialarının əsası qoyuldu. Turkmencayda arzularina catdilar

 

Xocaliya edalet kompaniyasi – 2008de tesis edilib 2009da fealiyyete basliyib L.Eliyeva terefinden yaradilib bunun esasinda dunyanin 60dan cox olkesinde bu kompaniya adi altinda sergiler kecirilib
Xocalı Faciesine siyasi hüquqi qiymet veren  ölkeler –Meksika, Pakistan, Kolumbiya, Cexiya, Bosniya ve Hersoqavina, Peru, Honduras, IKT teskilati

Xocali soyqrimini taniyan dovletler :

1. Azərbaycan.
   2. Meksika – 02.02.2012-ci il tarixində Meksika Senatı Xocalı faciəsini soyqırım adlandırıb.
   3. Pakistan – Soyqırımı pisləyən qətnamə qəbul edib.
   4. Kolumbiya – 24.04.2012-ci il tarixində Kolumbiya Parlamenti Xocalını soyqırım kimi tanıyıb. 5. Çexiya – 19.02.2013-cü il tarixində Çexiya Parlamenti Xocalı soyqırımını rəsmən tanıyıb.
   6. Bosniya və Herseqovina – 26.02.2013-cü il tarixində Bosniya və Herseqovina parlamenti Xocalı soyqırımını rəsmən tanıyıb.
   7. Peru – (2013).
   8. Honduras – (2014).
   9. Massaçusets ştatı – 25.02.2010-cu il fevralın 25-də Massaçusets ştatının nümayəndələr palatası Xocalıda qırğın törədilməsi faktının tanınması haqqında qətnamə qəbul edib.
   10. Texas ştatı – (2011).
   11. Nyu-Cersi ştatı – (2011).
   12. Corciya ştatı – (2012).
   13. Men ştatı – (2012).
   14. Nyu-Meksika ştatı – (2013).
   15. Arkanzas ştatı – (2013).
   16. Missisipi ştatı – (2013).
   17. Oklahoma ştatı – (2013).
   18. Tennessi ştatı – (2013).
   19. Pensilvaniya ştatı – (2013).
   20. Qərbi Virciniya ştatı – (2013).
   21. Konnektikut ştatı – (2013).
   22. Florida ştatı – (2013).
   23. İndiana ştatı – (2014).
   24. Montana ştatı
   25. Havay ştatı
   36. Nebraska ştatı
   27. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı – (2012).
   28. Arizona Ştatı – (2015, 25 fevral)
   29. Sloveniya – (2016 yanvar)

Xocalı soyqırımına Türkiyə Böyük Millət Məclisi səviyyəsində qiymət verilməməsi Türkiyənin qondarma “erməni soyqırımı” ittihamı ilə üz-üz qalması ilə bağlıdır. Parlament seviyyesinde tanimir cunki Onda ermenilerin ermeni soyqirimi iddialarini da qebul etmeye mecbur olacaq Turkiye dovleti soyqirimin siyasi mesele olmadigini ireli surur Ona gore de taniya bilmir

Xocalı faciəsində göstərdiyi şücaətə görə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüş şəxslər. Elif Haciyev ve Tofiq Huseynov

 

Separatizm– parcalamaq.ayrilmaq.bolusdurmek menasini verir

ATƏT-in Minsk qrupununNazirlər Şurasının 1992-ci ilin 24 mart Finlandiyanın Helsinkidə keçirilmiş görüşündə yaradılmışdır. Azərbaycan, Ermənistan, Rusiya Federasiyası, ABŞ, Fransa, Polşa, Almaniya, Türkiyə, Belarus, Finlandiya və İsveç qrupun üzvləridir.
Hemsedrleri – ABŞ (Ceyms Uorlik), Rusiya (Iqor Popov), Fransa (Pyer Andrie)
ATƏT sədrinin şəxsi nümayəndəsi Anjey Kaspşik

ATƏT-in Minsk qrupunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə baglı irəli sürdüyü həll variantları
-Münaqişənin paket yolu ilə həlli
-Münaqişənin mərhələli həlli
-Ümumi dövlət həll planı
-Madrid prinsipləri
-Budapest prinsipleri

Qarabağ münaqişəsinin həlli üsulları
1. Paket həlli (1997 iyul)
2. Mərhələli həlli (1997 sentyabr)
3. Ümumidövlət həlli(1998)
4. Madrid prinsipləri (2007)
5. İdeal sülh modeli kimi
6. ATET in Minsk qrupu

Madrid prinsipləri –  2007 ci il noyabrin 29 madrid şəhərində keçiridi. azerbaycanin xarici işler nazirliyi ve birde ermenistanin xairici işler nazirliyi ve ATET in minsk qrupu.
Meqsed işgal olunmuw tirpaqlarimziin muzakiresi idi
Muzakirenin birinci merhelesinde Agdam Cebrayil Fuzuli Qubadli Zengilan 5 rayon qayitmali.Sonra ise ikinci merhelede Lacin ve Kelbecer qayitmali.3 merhelede ise Dagliq Qarabaga Rusiyanin terkibinde muxartiyyet verilmesi idi ancaq Azerbaycan bu axirinciya razilaşmadi

Azərbaycanla Ermənistan arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll edilməsi üçün ATƏT-in Minsk qrupu tərəfindən hər iki tərəfə təklif olunan sülh modeli. Madrid prinsipləri münaqişənin həll edilməsində ən ideal sülh planı hesab olunur. Madrid prinsiplərinə əsasən Ermənistan tərəfdən işğal edilmiş və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə daxil olmayan 6 rayon Azərbaycana qaytarılmalı, daha sonra isə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin statusu müəyyən olunmalıdır. Madrid prinsiplərinə əsasən ilk mərhələdə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə daxil olmayan 6 rayon geri qaytarılmalıdır. Geri qaytarılması nəzərdə tutulan rayonlar aşağıdakı şəkildə sıralanmışdır:
–Ağdam rayonu
–Füzuli rayonu
–Cəbrayıl rayonu
–Zəngilan rayonu
–Qubadlı rayonu
–Laçın rayonunun 13 kəndi.

Bundan sonra regionda bütün kommunikasiyalar açılacaq, azad edilmiş torpaqların reabilitasiyası üzrə donor konfransı keçiriləcək. Regionda sülhməramlı müşahidəçilər yerləşdiriləcək, evlərinə qayıdan köçkünlərin təhlükəsizliyi təmin ediləcək. Növbəti mərhələdə Laçın və Kəlbəcər rayonları tamamilə azad edilir, azərbaycanlı icma Dağlıq Qarabağa qayıdır, bundan sonra Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində Dağlıq Qarabağın hüquqi statusu müəyyən edilir. Bu zaman Dağlıq Qarabağa Rusiya Federasiyasıtərkibində Tatarıstan və Başqırdıstan modeli üzrə yüksək muxtariyyət statusu verilir.

Qarakend faciesi– 1991 noyabr 20-de saat 14:42. Meqsed Xonkendine getmek olur. Xocavend ray Qarakend kendinin uzerinde vurulur:
1. Tofiq İsmayilov-dovlet katibi

2. İsmet Qayibov-baş prokror
3. Mehemmed Esedov-daxili işler naziri
4. Osman Mirzeyev
5. Ali Mustafayev
   Qarakend faciesne Azerbaycandan cavab:
   1. DQMV muxtar statusu legv edilir
   2 Stepanakerdin adi deysldi Xankendi oldu

Xezer Sammitleri Xəzəryanı ölkələrin dövlət başçılarının Həştərxanda keçiriləcək sammitində Xəzərin hüquqi statusu haqqında toplantidi…esas mesele region dovletler olmayan dovletlerin Xezere buraxilmamasi ve xezerin huquqi statsu ile bagli diger meseleer muzakire olunub. Ust uste dusen movqeler Qazaxistan rusiya azerbaycandadiki onlar isteyirki orta xette esasen bolunsun. Iran turkmenistan ise deyirki beraber sekilde bolunsun (kepez yatagindaki ehtiyata gore) bu zaman iran bizim su serhedimize girecek ona gorede Azerb razi olmur
Xezeryani olkelerinin başcilarinin sammiti– Turkmenistan-Aşqabad (2002), İran-Tehran (2007), Azərbaycan-Baki (2010), Rusiya-Heşderxan (2014)

29 sentyabr 2014-cü il tarixində Həştərxanda Xəzəryanı dövlətlərin 4-cü zirvə görüşü təşkil edilmiş və statusla bağlı bir sıra məsələlərdə müsbət nəticələrə nail olunmuşdur. Xəzər dənizinin hüquqi statusu ilə bağlı Konvensiyanın yekunlaşdırılması 2016-cı ildə Astanada keçiriləcək növbəti zirvə görüşündə nəzərdə tutulmuşdur.

Xezer sammitleri– İran və Türkmənistan ilə fikir ayrılığına baxmayaraq, üç Xəzəryanı dövlət – Azərbaycan, Qazaxıstan və Rusiya öz aralarında problemləri həll edərək Xəzər dənizinin müvafiq sektorlarının demarkasiyası ilə bağlı ikitərəfli və üçtərəfli sazişlər imzalamışlar (1998, 2001 və 2003). Ancaq bu sazişlərin İran və Türkmənistana aid olmadığından, sahilyanı dövlətlər Xəzərin yekun statusun müəyyənləşdirilməsinə müvəffəq olmamışlar.

Xezerin huquqi statusu – Azərbaycan, Rusiya, Qazaxıstana görə-Xəzər beynəlxalq sərhəd gölüdür və orta pay prinsipi ilə bölünməlidir.
İran və Türkmənistana görə isə unikal qapalı su hövzəsidir və xəzəryani dövlətlərin ümumi sərvətidir və 20% prinsipi ilə sektorlara bölünməlidir.
Xezerin statusu ust uste dusen movqeler Qazaxistan.Azerbaycan.Rusiyada.. Toqqusan movqeler Turkmenistan.Iran, Rusiya.Azerbaycan.Qazaxistan ssri vaxtinda boluye esasen orta xett prinsipine esasen bolunmesine razidilar ve bununla bagli muqavile imzalayiblar ve Xezerde serhedi tesdiqlenmis olke Rusiyadirki Azerbaycanda razidir. Qazaxistanda bununla Turkmenistan ve iran ise serhedlerin hami ucun beraber bolunmesi terefdaridir.bu zaman ise turkmenistan ve iran azerbaycan serhedlerine daxil oldugu ucun azerbaycan razi deyil.

 

Turkmenistan isteyirki azerbaycan terefde olan kepez yatagi beraber bolunsun ve dunyay birg cixartsinlar halbuki ehtiyat xezer azerbaycan sektorundadir. bundan basqa huquqi statusla bagli netice elde olunmasada sammitlerde xezerin ekoloji problemlerinden xezerde olkeler arasindan sulhun temin olunmasi tehlukesizliyin temin olunmasi ile bagli movzular muzakire olunur. Xezerde en cox pay qazaxistanin en kicik pay ise irana mexsusdur

 

Lissabon yekun beyanati– 2 dekabr 1996ci ilde Lissabon sammitinde Ermenistan işgalçı dovlet kimi tanındı, Heyder Eliyev Azerbaycanin Dagliq Qarabagla bagli haqq isini butun dunya ictimaiyettine genis sekilde catdirib. ATET-e uzv olan dovletlerden 54 dovletden 52si Azerbaycanin erazi butovluyune destek cixdi

Shengen vizasi – gomruk serhed nezaretlerinin legv olunmasi haqqinda baglanmis muqvile esasinda istidfade olunan vizadi. Avropa birliyi olkelerinden bu vizani almis sexsler serbest sekilde bir olkeden digerine kece bilirler.. Avropa birliyine ittifaqina daxil olan olkelerde tetbiq edilir.1975 ci ilde tetbiq edilib

 

BMT-nin İXTİSASLAŞMIŞ BEYNƏLXALQ TƏŞKİLATLARI :
Ərzaq və kənd təsərrüfatı təşkilatı -FAO
Atom enerjisi üzrə beynəlxalq agentlik
Mülki aviasiyanın beynəlxalq təşkilatı
Kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək üçün beynəlxalq fond
Beynəlxalq əmək təşkilatı
Beynəlxalq dəniz təşkilatı
Beynəlxalq elektrik rabitəsi ittifaqı
Dünya bankı
BMT-nin elm, təhsil və mədəniyyət məsələləri üzrə təşkilatı -UNESCO
BMT-nin inkişaf proqramı
Ümumdünya poçt ittifaqı
Ümumdünya səhiyyə təşkilatı
Ümumdünya əqli mülkiyyət təşkilatı
Ümumdünya meteoroloji təşkilat
Köməkçi təşkilatlar:
İnsan hüququ
Beynəlxalq Hüquq Komissiyası
Qadınların vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə Beynəlxalq tədris və elmi-tədqiqat institutu
Tərksilah üzrə Konfrans və tərksilah üzrə Komissiya
BMT uşaq fondu
Ticarət və inkişaf üzrə
BMT Konfransı Ətraf mühit üzrə
BMT proqramı Əhali üzrə BMT fondu
BMT ali komissarının qaçqınların işi üzrə İdarəsi Sənaye inkişafı üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı BMT tədris və elmi-tədqiqat institutu
Fələstinli qaçqınlara kömək və işlərinin təşkili üçün BMT-nin yaxın şərq agentliyi

Başqa konsultativ orqanlar :
Koreyanın unifikasiyası və yenidən qurulması
Komissiyası Kosmosun sülh məqsədləri üçün istifadə edilməsi
Fələstində barışıq Komissiyası Radiasiyanın təsiri üzrə Komissiya
Birbaşa peyk verilişləri üzrə İşçi qrup
BMT-nin Universiteti (Tokio)
Ərzaq üzrə ümumdünya şurası

 BMT TŞ qetnameleri – 874 sayli qetnamesi ondan evel qebul edilmish 822 ve 853 sayli qetnamelerden mezmun etbari ile vacib bir mesele ile ferqlenidri. Bele ki, ilk iki qetnamede ishgal olunmush erazilerin adlari konkret gosterilirdi (1993cu ile qeder isgal olunmus). Ancaq 874-cu qetname ve sonraki 884 sayli qetnamelerde konkret adlar gosterilmedi. Her dord qetnamede ise oxshar iki vacib xusus var. birinci butun qetnamelerde munqashinein helli ucun hec bir mexanizm ireli surulmurdu diger bir oxsharliq ise butun qetnamelerde ishgalci qisminde Ermenistan respublikasi yox DQ-in yerli ermenileri gosterilirdi. rayonlarin ishgalindan sonra qetnamelerin qebuludur. Narahatciliq kimi gosterilir qetnamede. Birinci kelbecer, sonra Agdam, sonra Qubadli, en sonuncu qetname ise horadiz qesebesi ve zengilan rayonunun ishgalindan yaranan narahatciliq sebebi ile qerara alinib..
822 – Kəlbecer
853 – Ağdam
873 – Cəbrayıl, Füzuli, Qubadli
884 – Zəngilan

BMT Ikinci dunya muharibesinden sonra dunyada tehlukesizliyi berqerar etmek,tehlukesizlik ve emekdasliq ucun 1945-ci ilde yaradilib. BMT-nin 193 uzvu var.. Tehlukesizlik şurasinin 5 daimi uzvu var ABŞ,Rusiya,Britaniya,Fransa, Çin

BMT-nin prinsipleri:
-Qanunçuluq
-Beynəlxalq əməkdaşlıq
-Dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamaq
-Ərazi bütövlüyü
-Insan hüquq və azadlıqlarına hörmət
-Xalqların öz müqəddəratını sərbəst təyin etməsi

Beynəlxalq Hüququn Prinsipləri :
*güc tətbiq etməmək və ya güclə hədələməmək prinsipi
*beynəlxalq mübahisələri dinc yolla həll etmək prinsipi;
*dövlətin daxili yurisdiksiyasında olan işlərə qarışmamaq prinsipi;
*dövlətlərin BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq bir-biri ilə əməkdaşlıq etmək prinsipi;
*xalqların hüquq bərabərliyi və özünümüəyyənetmə prinsipi;
*dövlətlərin suveren bərabərliyi prinsipi;
*dövlətlərin BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq öz üzərlərinə götürdükləri öhdəlikləri vicdanla yerinə yetirməsi prinsipi.
*sərhədlərin toxunulmamazlığı prinsipi;
*dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipi;
*əsas insan hüquq və azadlıqlarına hörmət edilməsi prinsipi.

 

Krim bohrani–
-Tarixi: 23 fevral 2014 – davam edir
-Yeri : Krım, Ukrayna
-Nəticəsi: Krımın işğalı və Rusiyaya birləşdirilməsi

Qars ve Moskva muqavilesinin neticesi – Müqavilədə Naxçıvan Azərbaycanın ərazisi kimi təsdiqlənir və Türkiyə onun teminatcisi kimi çıxış edirdi
1989cu ilden bawlayaraq Dagliq Qarabagin statusu haqda muzakireler gedirdi.. 1991-ci il noyabrın 20-də Qarakənddəki vertalyot qəzası təkan olub. 26 noyabr 1991 DQMV statusu legv olundu Ali Sovet terefinden
Dagliq Qarabagla BMT qetnamelerinin hec bir siyasi neticesi yoxdur. Çunki BMT qetnamelerinin heç birinde Ermenistan adı çekilmir, işğalçı qüvveler deye gösterilir.
Dağlıq Qarabağ problemində Azərbaycanın dəyişməz əsas prinsipləri- Dagliq Qarabagin Azerbaycanin ayrilmaz terkib hissesi oldugu..Azerbaycanin erazi butovluyu

Ilk işgal olunan kend– Qazax rayonunun Bağanıs Ayrım kəndi 1990-cı il martın 23-dən 24-nə keçən gecə
Dagliq Qarabaga Xankendi, Shusha,Xocali ve Xocavend aiddir Xankendi 28.12.1991 de isgal olunub.. Horadiz qesebedir Fuzuli rayonunun terkibinde Fuzuli de Dagliq Qarabaga aid deyil Martuni ve Hadrut ise Xocavend rayonunda birlesdirilib. Agdere 3 rayon arasinda bolunub Esgeran da Xocaliya qatilib
Dağlıq Qarabağa daxil olan rayonlar-Xocavend,Xocalı,Xankendi,Ağdere,Şuşa.

Işgaldan azad olmuş rayonlarimiz– 1994 horadiz qesebesi ve Fizulinin 23 kendi

 

Qarabagdan 1 milyon qacqinimiz var kimi bilirik Ancaq ermenilerin iwgal etdiyi rayonlarin ehalisini ve Ermenistandan qovulanlari hesablasaq umumi 1 milyon yuz min eliyir Ancaq tek Qarabag 800 mindi. Qarabag muharibesinde 30000 min nefer oldurulub, 1 milyona yaxin qacqin ve mecburi kockun dusduler

 

26.11.1991-ci ildə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti ləğv edildi. Bunun nəticəsində DQMV-nin tərkibində olan Əsgəran və Hadrut rayonları ləğv edilərək, ərazisi Əsgəran rayonundan verilməklə, mərkəzi Xocalı şəhəri olmaqla Xocalı rayonu yaradıldı. Stepanakert şəhərinin, habelə Mardakert və Martuni rayonlarının və onların mərkəzlərinin tarixi adları bərpa edilərək, müvafiq olaraq Xankəndi, Ağdərə və Xocavənd adlandırıldı. Ləğv edilmiş Hadrut rayonunun ərazisi Xocavənd rayonuna verildi. Xankəndi şəhəri Respublika tabeli şəhərlər, Ağdərə, Xocavənd, Xocalı və Şuşa rayonları isə Respublika tabeli rayonlar kateqoriyasına aid edildi

Beynelxalq huquqda 2 cur tanınma var: de facto ve de jure.
De facto – faktiki yeni dovletin uzun muddet movcud olacagina inanmadan taninma formasidi..
De jure – huquqi tam,qeti taninmadi. Yeni diger dovletler taninan dovletle diplomatik elaqeler qurmaga hazir oldugunu bildirir.
meselen Daqliq Qarabag de fakto ermenilerdedir,de yure ise bizim erazidir

 

DQMR taniyan ABŞ-ın ştatları:
1)Men
2)Masaçusest
3)Rod-Aylend
4)Luiziana ştatları
Ən son 2014-cü ildə Kaliforniya konqresi də “DQR”-i tanıması barədə qərar qəbul etdi

Dağlıq Qarabağla bağlı ölkə prezidentinin son görüş tarixi və yeri – 2011-ci il avqust ayı Rusiyanın Soçi şəhəri
Qarabağı müstəqil dövlət kimi tanımaq təklifi Ermənistan parlamentinə müxalifətdə olan “İrs” partiyası çıxarmışdı. Amma millət vəkillərinin əksəriyyəti bildirib ki, belə tanıma münaqişənin sülh yolu ilə həllinə dair hazırda aparılan danışıqlara zərbə vurardı.

 

Dağlıq Qarabağ problemində Azərbaycanın dəyişməz əsas prinsipləri
-Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi birmənalı şəkildə Ermənistan Respublikasının Azərbaycan Respublikasına qarşı təcavüzü kimi qiymətləndirilir. Qeyri şərtsiz olaraq Azərbaycan torpaqları işğaldan azad olunmalıdır. Əsas prinsiplər- Azərbaycanın işğal olumnuş torpaqlarının azad edilməsi, Dağlıq Qarabağda yaşayan ermənilərə ərazi bütövlüyü çərçivəsində muxtariyyət verilməsi

 

Qurtulus Gunu – 1993-cü il iyunun 15-də Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu gün tariximizə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil oldu. Xalqın tələbi ilə Milli Məclis 1997-ci ilin iyununda bu günü bayram elan etdi.

 

Milli Dirçəliş Günü. 17 noyabr, 1992-ci ildə elan olunmuşdur. 1988-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Bakıda olan hadisələrlə bağlıdır. O vaxt, 1988-ci ilin noyabrın 17-də Bakının əsas meydanı sayılan o vaxt Leninin adına daşıyan indiki Azadlıq meydanında Qarabağ məsələsində Respublika və İttifaq orqanlarının xalqımıza zidd siyasət apardıqlarına görə cəmiyyətin vədəsiz mitinqi başlandı. Azərbaycanda bu hadisələr milli-azadlıq hərakatı kimi qiymətləndirilir və Respublikamızın istiqlaliyyət qazanmasında əsas amil sayılır.

 

Hemreylik Gunu – 1989 cu ilin dekabrında Naxçıvanda şimalla cenub arasında serhed dagıdıldı, eyni vaxtda İstanbulda türkdilli xalqların konfransı keçirilirdi, bu hadiseyle elaqedar dunya azerbaycanlılarının hemreyliyini qeyd etmeyi qerara aldılar..Heyder Eliyevin teşebbusu ile 1991 ci ilden etibaren 31 dekabr Dünya azerbaycanlılarının hemreyliyi gunu kimi qeyd olunmaga başladı..

Ateşkes Azerbaycanla Ermenistan arasında ateşkes elan edilmesinden 20 il ötür. 1994-cü il mayın 8-de terefler arasında ateşkesin elde edilmesi barede imzalanmış “Bişkek protokolu” mayın 12-de qüvveye minib ve cebhe xettinde aktiv herbi emeliyyatlar hemin günden dayandırılıb. Azerbaycan ve Ermenistan arasında ateşkesin imzalanması ile bağlı teklifle 1994-cü il mayın 4-de Rusiya çıxış edib. Qırğızıstanın paytaxtı Bişkekde MDB Parlamentlerarası Assambleyasının (MDB PA) iclasında Rusiya ateşkes haqqında sazişin layihesini tereflere teqdim etse de, Ermenistan-Azerbaycan danışıqları netice vermeyib. Esas fikir ayrılığı protokolda Azerbaycan ve Ermenistanla yanaşı, Dağlıq Qarabağın ermeni icmasına da beraber teref kimi yer ayrılması olub.

Bişkek protokolu – Dağlıq qarabağ sərhədlərində sülhə cagırış xarakteri daşıyan lakin hec bir hüquqi qüvvəyə malik olmayan sənəddir. Atəşkəse nail olmaq meqsedile imzalanib. Bişkek pratakolu 1994cu il 8mayda imzalanib 12de quvveye minib. Rəsul Quliyev və Nizami Bəhmənov imzalayıb. Biskek pratakoluna R. Quliyev edib duzelishi . Zebt edilmish yox, ishgal olunmush torpaqlar sozu.

Rusiya- Ukrayna munaqişesi Ukraynanın cənub-şərqində Rusiyameylli qüvvələrlə Ukrayna ordusu arasında 2014-cü ilin aprel ayından bəri baş verən müharibə..Rusiya Ukrayna münaqişəsi Ukraynanın NATO ya ve qerbe meyl etmesi

1990-cı illərin əvvəllərindən etibarən, NATO-nun strukturlarında siyasi və hərbi dəyişikliklər prosesi başlandı. Azərbaycan Respblikası 1992-ci ilin martında əməkdaşlıq və məsləhətləşmələr üçün forum rolunu oynayan Şimali Atlantika Əməkdaşlıq Şurası-a qoşulmuşdur. 1994-cü il 10-11 yanvar tarixlərində Brüsseldə keçirilmiş NATO Şurasında Sülh naminə tərəfdaşlıq (SNT) proqramı bəyənildi. SNT proqramına dəvət ŞAƏŞ-də iştirak edən bütün tərəfdaş dövlətlərə, o cümlədən ATƏT-in üzvü olan dövlətlərə göndərildi. 1994-cü il 3-4 may tarixlərində Belçikaya rəsmi səfəri zamanı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev NATO-nun Brüsseldəki mənzil qərargahında NATO Sülh naminə tərəfdaşlıq proqramının Çərçivə sənədini imzaladı. Bununla, Azərbaycan NATO ilə genişmiqyaslı əməkdaşlığı nəzərdə tutan SNT proqramını imzalamış 15-ci dövlət oldu

1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası son 200 ildə soydaşlarımızın başlarına gətirilən faciələr silsiləsinin bir həlqəsidir. Deportasiya və yaxud əhalinin zorakılıqla miqrasiyası sovet hakimiyyəti illərində müxtəlif üsullarla həyata keçirilən siyasi repressiyanın xüsusi forması idi. Etnik təmizləmə məqsədini güdən bu aksiya həm administrativ xarakter daşıdığı üçün, həm də Ermənistanda yaşayan xalqlardan yalnız birinə − azərbaycanlılara şamil edildiyi üçün siyasi repressiya kimi xarakterizə edilməlidir.

 

1918-ci il sentyabrın 15-də baş verən ağır döyüşlərdən sonra, Azərbaycan Demokratik Respublikasının milli ordusunun və Nuru Paşanın başçılıq etdiyi Osmanlı Türk İslam Ordusunun hissələri Bakını bolşevik, erməni-daşnak və ingilis hərbi dəstələrindən azad etmışdir və müstəqil Azərbaycan hökuməti Bakıya köçmüşdür.

 

 

Azərbaycanın 1988-1994-cü illərdə ermənilər tərəfindən işğal edilmiş əraziləri: Keçmiş Dağlıq Qarabağ (Şuşa, Xankəndi, Xocalı, Əskəran, Xocavənd, Ağdərə, Hadrut). İşğal tarixi – 1988-1994-cü illər. Sahəsi: 4400 kv.km. Şərur rayonunun Kərki və Günnüt kəndləri (17 fevral 1990) – 19 kv.km. Laçın (17 may 1992-ci il)- 1835 kv.km. Ağdam (23 iyul 1993-cü il) – 1094 kv.km. Cəbrayıl (18 avqust 1993-cü il) – 1050 kv.km. Füzuli (23 avqust 1993-cü il) – 1386 kv.km. Qubadlı (31 avqust 1993-cü il) – 802 kv.km. Zəngilan (30 oktyabr 1993-cü il) – 707 kv.km. Qazax rayonun 7 kəndi: Yuxarı Əskipara, Aşağı Əskipara, Barxudarlı, Qızıl Hacılı, Sofulu, Xeyrimli, Bağanis Ayrım. I Qarabağ savaşı dövründə Azərbaycanın 13300 kv.km ərazisi işğal olundu

 

 

1813-1828-ci ilə qədər Azərbaycan ərazisi təxminən 410 min kv.km idi. 1813-1828-ci illərdə Azərbaycan əraziləri: İran əsarəti altındakı Cənubi Azərbaycan – sahəsi təxminən 280 min kv.km. Rusiya əsarəti altındakı Şimali Azərbaycan – sahəsi təxminən 130 min kv.km 1918-ci ildə Rusiyanın təzyiqi ilə ermənilərə verilmiş İrəvan xanlığı – sahəsi 9 min kv.km. Rusiya əsarəti altındakı Dərbənd xanlığı – sahəsi təxminən 7min kv.km. 1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Demokratik Respublikasının qurulduğu ərazisinin sahəsi təxminən 114 min kv.km. 1920-ci ildə ADR-i işğal edən rus sovet imperiyasınn bölüşdürdüyü Azərbaycan əraziləri: Ermənistan SSR-nin qismən nəzarətinə verilən Zəngəzur, Göyçə, Şərur, Dərələyəz, Dilican və gürcülərin qismən nəzarətinə verilən (Gürcüstan SSR) Borçalı – birlikdə sahəsi: təxminən 27,4 min kv.km. 1920-1991-ci illərdə SSRİ əsarəti altında qalmış Azərbaycan SSR-nin ərazisi – 86,6 min kv.km

“Azerbaycan Efsaneler paytaxtı” (Xaçmaz),
“Azerbaycan Senetkarlıq paytaxtı” (Abşeron)
“Azerbaycan Folklor paytaxtı” (Zaqatala)

 

Azerbaycanin seyyahlari – Zeynalabdin Sirvani, Memmedli Sirvani, Abbasqulu aga Bakixanov, Memmedeli Baharli, Qasim Gul, Rizvan Piriyev, Museyibov
Azerbaycanli filosoflar – Nesreddin Tusi,Behmenyar,Eli bey Hüseynzade ve s.
Azerbaycan ressamlar – Ressamlar- Settar Behlulzade,Behruz Kengerli,Huseyn Haqverdiyev,Ezim Ezimzade

Xalq şairləri Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Məmməd Rahim, Balaş Azəroğlu, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, Məmməd Araz, Cabir Novruz, Fikrət Qoca Mirvarid Dilbazi, Hökümə Billuri, Qabil, Vaqif Səmədoğlu, Nəriman Həsənzadə, Söhrab Tahir, Zəlimxan Yaqub, Sabir Rüstəmxanlı

 

Xalq yazıçıları Mehdi Hüseyn ,Süleyman Rəhimov, Mirzə İbrahimov, İlyas Əfəndiyev,Əli Vəliyev,Əbülhəsən İmran Qasımov, İsmayıl Şıxlı, Bayram Bayramov, Ənvər Məmmədxanlı, Yusif Səmədoğlu, Anar, Qılman İlkin, Hüseyn Abbaszadə, Elçin, Əzizə Jəfərzadə, İsa Muğanna (Hüseynov), Hüseyn İbrahimov, Çingiz Abdullayev, Maqsud İbrahimbəyov, Rüstəm İbrahimbəyov, Gülhüseyn Hüseynoğlu, Sabir Əhmədli

Şərqin ilk qadın təyyarəçisi – Azərbaycanlı Leyla Məmmədbəyova Ilk herbi rutbesi olan qadin–Nigar Shixlinskaya Ilk Azerbaycanli qadin professor–Sona xanim Velixan İlk azərbaycanlı təyyarə pilotu Fərrux Qayıbov

 

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına ilk dəfə layiq görülən şəxslər
Seyidov Məhərrəm Mirəziz oğlu—Naxçıvan MR Şərur RDİŞ nəzdində mühafizə şöbəsinin baş inspektoru, milis kapitanı.
Əliyev İlham Müzəffər oğlu—Nizami (Gəncə şəhəri) RDİŞ cinayət axtarış bölməsinin əməliyyat müvəkkili, milis leytenantı.
Kovalyov Yuri Petroviç—XTMD milis starşinası.
Cəbrayılov Mikayıl Əhmədiyyə oğlu—Şəki ŞDİŞ sahə inspektoru, milis baş leytenantı. Hacıyev Əlif Lətif oğlu—Xocalı hava limanı xətt daxili işlər bölməsinin rəisi, milis mayoru.
Məmmədov Səfərəli Qurban oğlu—Ağdam RDİŞ vzvod komandiri, milis leytenantı. Əliyev Yusif Əliyusif oğlu—Bakı şəhəri Dİİ PQKA 3-cü rotasının milis nəfəri, sıravi. Hüseynov Vüqar Tofiq oğlu—XTMD milis nəfəri, milis baş serjantı.
Quliyev Nofəl Zahid oğlu—XTMD milis nəfəri, milis starşinası.
Abbasov Mehdi Yusif oğlu—XTMD rota komandiri, milis baş leytenantı.
Müslümov Valeh Əlirza oğlu—XTMD milis nəfəri, milis serjantı.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 06.06.1992-ci il tarixli Fərmanı ilə.

Azərbaycanın Milli Qəharamanı adını almış jurnalistlər -Ali Mustafayev (Qarakend faciesi) Çingiz Mustafayev (Xocali), Salatın Əsgərova (9 yanvar 1991 Lacindan Susaya gederken masini atese tutulub…ele masindada helak olub),

SAG OLAN Milli Qehremanlardan
-Maşallah Babakişi oğlu Abdullayev — 23.06.1992
-Rasim Ağa oğlu Əkbərov — 23.06.1992
-Şahin Talıb oğlu Tağıyev — 23.06.1992
-Məhəmməd Ələsgər oğlu Həsənov — 23.06.1992
-Rövşən Telman oğlu Əkbərov — 05.10.1994
-Zabit Adil oğlu Quliyev — 04.04.1995
-Mirzə Məcid oğlu Quliyev — 04.04.1995
-Eldar Əsgər oğlu Ağayev — 04.04.1995
-İntiqam Vahid oğlu Atakişiyev — 04.04.1995
-Bəxtiyar Əzizulla oğlu Allahverdiyev — 04.04.1995
-Fariz Çoban oğlu Qəhrəmanov — 04.04.1995

 

Ilham Eliyev Milli Qehraman adi verib – Elton Isgenderov Mubariz Ibrahimov

AZERBAYCANDA REPRESIYA– Azərbaycan xalqının həqiqi faciəsi isə 1936-cı ildən başlandı. Xalq əleyhinə, xüsusilə ziyalılar əleyhinə cəza tədbirləri 1937-1938-ci illərdə daha da amansızlaşdı…
Represiya Qurbanlari –  Əhməd Cavad, Hüseyn Cavid, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Mikayil Müşfiq

Gulustan ve Turkmenistan muqavileleri arasinda ferqi ondadir ki Gulustan muqavilesinin sertlerine gore Simalda olan Naxcivan ve Irevan xanliqlari xaric butun xanliqlar Rusiyaya verildi Turkmencay muqavilesinde ise Arazdan simalda yerlesen butun xanliqlar Rusiyaya birlesdirildi

Türkiyə Azərbaycan münasibətləri – 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqil olmasından sonra Azərbaycanla Türkiyə arasında müxtəlif sahələrdə əlaqələr quruldu.Türkiyə Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkə oldu.Heydər Əliyevin “bir millət iki dövlət” prinsipi ikitərəfli əlaqələrdə şüar rolunu oynadı.1993-cü ildə Kəlbəcərin işğalından sonra isə Türkiyənin işğalçı Ermənistanla sərhədlərini bağlaması Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığını bir daha subut etdi.Bu Azərbaycana Türkiyədən,Türkiyəyə Azərbaycandan əziz ikinci bir ölkə yoxdur

Azərbaycan Qafqazın lideri kimi

Müstəqil siyasət yürüdən Azərbaycan dünyada  öz sözü olan, etibarlı tərəfdaş, Cənubi Qafqaz regionunda lider kimi tanınan və qəbul edilən dövlətdir. Bölgədə Azərbaycanın iştirakı olmadan heç bir layihə həyata keçirilmir. Ölkəmiz hazırda  Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verən, xaricdə sərmayə qoyan, özünü təmin edən ölkəyə çevrilmişdir. O,  iri regional layihələrin təkcə iştirakçısı yox, həm də əsas təşəbbüskarı, dünyada gedən siyasi proseslərdə önəmli fikir sahibi kimi çıxış edir. Bu gün dünyanın nüfuzlu təşkilatları da Azərbaycanın mövqeyini nəzərə alır, onunla hesablaşırlar.

Yeri gəlmişkən, bu gün qlobal maliyyə böhranı dünyanı öz ağuşuna almışdır. Bütün bunlara baxmayaraq,  Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən uğurla gerçəkləşdirilən  inkişaf və modernləşdirmə strategiyası sayəsində ölkə  iqtisadiyyatı yola saldığımız ildə artım dinamikasını və uğurlu inkişafını davam etdirmişdir. Bu həm də Azərbaycanın  iqtisadi və siyasi potensialını göstərən amillərdəndir.

İraq-Şam İslam Dövləti (İŞİD) İraq və Suriyada fəaliyyət göstərən silahlı bir təşkilatdır. Sələfi ideologiyaya sahib İŞİD İraq, Suriya, Fələstin və İordaniya torpaqlarından ibarət bölgədə şəriətə söykənən bir dövlət qurmaq istəyir. İŞİD və lideri Əbu Bəkir Bağdadi ABŞ, AB və Türkiyənin terrorçular siyahısında da yer alır.Təşkilat 2004-cü ildə “Tövhid və Cihad” adı ilə Əbu Musa Zerkavi tərəfindən İraqda qurulub. Sonralar Usamə bin Laden lideri olduğu “Əl Qaidə”yə qatılıb. “Əl Qaidə”yə qatıldıqdan sonra adını “Mesopotamiyada Əl Qaidə” kimi dəyişdirib. İlk liderləri kim idi? 2006-cı ildə yayılan bir videoda Zerkavi “Mücahidlər Bura Şurası”nı qurduqlarını açıqlayırdı. İraqdakı Zerkavi 2006-cı il iyunun 7-də ABŞ gücləri tərəfindən təşkil edilən bir əməliyyatda öldürülüb. Yerinə Əbu Həmzə əl Mühacir keçib. 2006-cı ilin sonlarında “Əl Qaidə”yə yaxın Əbu Ömər əl Bağdadi isə liderliyini etdiyi “İraq İslam Dövləti”ni qurduqlarını açıqlayıb.  2010-cu ilin aprel ayında ABŞ və İraq gücləri Sisar bölgəsində Əbu Ömər əl Bağdadi və Əbu Həmzə əl Mühacirin qaldıqları evə ortaq bir əməliyyat təşkil edib. Əməliyyatda hər ikisi də öldürülüb. Sonra Əbu Bəkir əl Bağdadi təşkilatın yeni lideri olub
İŞİD terrorçulara qarşı yeni koalisiya yaradıldığına görə Səudiyyə Ərəbistanı terror aktları törətməklə hədələyib.
Koalisiyaya Səudiyyə Ərəbistanı, Türkiyə, İordaniya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Pakistan, Banqladeş, Bəhreyn, Benin, Çad, Toqo, Tunis, Cibuti, Seneqal, Sudan, Syerra-Leone, Somali, Qabon, Qvineya, Fələstin, Komor adaları, Qətər, Fil Dişi Sahili, Küveyt, Livan, Liviya, Mali,Maldiv adaları, Malayziya, Misir, Mərakeş, Mavritaniya, Niger, Nigeriya və Yəmən daxildir.
ABŞ-ın rəhbərliyi altındakı beynəlxalq koalisiyaya 65 ölkə daxildir
Riyadda 34 ölkənin işitrakı ilə koalisiyanın yaradılması İŞİD terrorçularını hiddətləndirib.
Terrorçular Səudiyyə Ərəbistanı və koalisiyaya üzv digər ölkələrdə terror aktları törədəcəkləri barədə xəbərdarlıq ediblər.
Dekabrın 15-də Səudiyyə Ərəbistanı 34 ölkənin iştirakı ilə terrorizmə qarşı İslam koalisiyasının yaradıldığını bəyan edib.
Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Hikmət Hacıyev açıqlama verib.
“Azərbaycan qanunlarına uyğun olaraq ölkəmizin bu qəbildən olan hər hansı strukturlarda iştirakı ölkədaxili prosedurların tələbləri əsasında nəzərdən keçirilməlidir. Hal-hazırda məsələyə baxılır”

 

 

Azerbaycan deyende tarixi azerbaycan erazilerini nezerde tuta biler onda simalda Derbendden cenubda Zencana serqda xezer denizi qerbde Dereleyez Zengezur Goyce mahali demek olar
Torpaqlarimiz 1818-1828ci ilden Gulustan Turkmencay muqavileleri ile İran Rusiya arasinda bolusdurulmeye baslamisdir.ele bu dovrde Zengezur Goyce mahallari ermenilere verilerek ermenilerin Azerbaycan torpaginda meskunlasmasina sebeb olmusdur.1918ci ilde 114 min kvadrat kilometr olmus torpaqlarimiz AXC dagildiqdan sora parcalanmisdir Borcali diyari Gurcustana.Cenubi Azerbaycan İranin Şimali Azerbaycan torpaqlari Demirqapi Derbend Rusiyaya birlesdirilmisdir

 

Azərbaycan  və onun qonşuları. Azərbaycanın ərazisi – 86,6 min km² (11,5% meşələr, 1,6% su hövzələri, 50,0% becərilən torpaqlar, o cümlədən 27,0% otlaqlar, 36,9% sair torpaqlar) təşkil edir.
Ölkə 39° 24′, 41° 54′ şimal en dairələri arasında və 44° 46′, 50° 45′ şərq uzunluğunda, paytaxt Bakı 40° paralel üzərində yerləşir.
Sərhədlərinin ümumi uzunluğu 3472 kilometrdir. Bunun 825 kilometri su sərhəddidir. Cənubdan İran-la 765 km, Türkiyə ilə 15 km (bəzi məlumatlarda 13 və ya 11 km.), şimaldan Rusiya ilə 391 km, şimali-qərbdən Gürcüstan ilə 471 km, qərbdən Ermənistan ilə 1007 km həmsərhəddir. Sahil xəttinin uzunluğu – 713 km, Bakıdan şimal qütbünə qədər olan məsafə 5550 km, ekvatora qədər olan məsafə isə 4440 km-dir. Azərbaycan Respublikası Cənubi Qafqazın şərq hissəsində, Xəzər dənizinin qərbi sahilində yerləşir.
Dəniz səviyyəsindən ən ucqar nöqtə Bazardüzü (4466 m.), ən aşağı nöqtə isə (-28 m.) Neftçala rayonu ərazisindədir. Orta yüksəklik 657 m-dir.
Azerbaycanin ucqar noqteleri:
1.Şimal – Qutondağ
2.Cənub – Astaraçay
3.Şərq – Şah dili vəya Neft daşları
4.Qərb – Sədərək

(İstinadlar Wikipedia)

Müəllif: Sureyya K-ova