Printerlər Haqqında
Mündəricat
1. Printerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1.1. Ləçəkli printerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2. İynəli (dot matrix) printerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2. Lazer printerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
3. Şırnaqlı printerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
4. Digər çap texnologiyaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
5. Skanerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
5.1. Əl skanerləri.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
5.2. Səhifələyən (sheet-fed) skanerlər.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
5.3. Masaüstü (planşet) skanerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
5.4. Masaüstü skanerlərin interfeysləri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
5.5. Slayd üçün (film) skanerlər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
5.6. Barabanlı (drum) skanerlər. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
5.7. TWAIN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
1. Printerlər
1.1. Ləçəkli printerlər
Yəqin bilirsiniz ki, printer təsvirlərin kağızda çapı üçün cihazdır (adətən:), skaner isə əks funksiyaları yerinə yetirir – təsvir vərəqdən rəqəmsallaşaraq kompüterə ötürülür. Gəlin ilk öncə printerləri nəzərdən keçirək. Onların ən birinciləri ləçəkli adlanırdılar.
Ləçəkli printerlər çap maşınlarına oxşayır. Zamanında bu printerlər geniş yayılmışdı, lakin, daha sürətli qəlibli zərb aparatları və lazer printerlərinin gəlişi ilə, ləçəklilər demək olar ki, yox oldular. Hal-hazırda bu cür çap üsulu yalnız çap maşınlarında istifadə olunur.
Красящая лента – rəngləyən lent
Ударный молоток – zərb çəkici
Электромагнитный ударник – elektromaqnit zərbəçi
Вал подачи бумаги – kağız ötürən val
Лепесток ромашки – ləçək
Приводящий шаговый двигатель – addım mühərriki
Ромашка – çobanyastığı (çiçək) (wheel – çarx)
İş prinsipi
Ləçəkli çap cihazları – təsviri nöqtəli matrislə formalaşdırmayan yeganə printerlərdir. Çap mexanizmi kifayət qədər sadədir və aşağıdakı qayda üzrə işləyir. Mexaniki çap maşınlarında hər klaviş sadəcə sonunda uyğun hərf olan müəyyən qolla birləşir. Klaviş basıldıqda matris rəngləyən lentə və lent vasitəsilə kağıza zərbə vurur.
Bəzi maşınlarda ləçəklərində hərflər olan çiçək şəklində çarx istifadə olunur. Ləçəklərin miqdarı mümkün ola bilən simvollarla bəzi əlavə simvolların cəminə bərabərdir.
Çiçək xüsusi çarxın üzərinə yerləşdirilir. Çarx ötürücü vasitəsilə addım mühərrikiylə birləşir. Adətən lentin sarınması mühərriki, rəngləyən və korrektor lenti olan kartriclə
birlikdə bütün bu mexanizm karetdə yerinə yetirilir. Maşın qoşulduqda çarxın ilkin yerləşməsi baş verir. Bu maşının işində çox vacib andır çünki, hər növbəti hərfin hesablaması ilk vəziyyətdən başlanır. Adətən yerləşmə üçün çarx tam dövrə edir və mexaniki yolla bağlanır. Bundan sonra çap prosesi çox sadədir. İstifadəçi klavişə basır. Prosessor verilən komandanı emal edir və növbəti hərfə qədər ediləcək addımları sayır. Bundan sonra addım mühərriki çarxı firladır və onu lazımlı hərfdə dayandırır. Çiçəyin ləçəyinə zərbə üçün elektromaqnit çəkic istifadə olunur. Rəngləyən lent vasitəsilə ləçək kağıza zərbə vurur. Hərəkətin ümumi mexanizmi şəkildə göstərilmişdir. Karet kağız ötürən silindrik vala perpendikulyar qoyulur. Karet valın uzununa hərəkət edir və beləliklə sətirdə hər növbəti hərf formalaşır. Növbəti sətirə keçid üçün val bir addımlıq çevrilir. Ləçəkli printerlərdə yalnız addım mühərrikləri istifadə edilir.
Çiçəklərin dəyişilməsi mümkündür, və bu müxtəlif şriftlər və ya simvol yığımlarıyla çap etməyə icazə verir.
Rəngləyən lentlərin iki növü mövcuddur:
- Boyayla rənglənmiş parça lenti.
- Boyayla örtülmüş plastik lent.
İkinci növ lent korrektor lenti kimi istifadə oluna bilər. Bu halda ona ağ boya vurulur. Belə lent daha dəqiq iz almağa icazə verir, lakin hər zərbədən sonra boya tamamilə kağıza keçir. Lent tamamilə istifadə olunandan sonra əvəz edilməlidir. Parça lenti üzük şəklində yerinə yetirilir və bu lentin eyni sahələrindən bir neçə dəfə istifadə etməyə icazə verir.
Düzəliş aşağıdakı qayda üzrə yerinə yetirilir: mexanizm kareti geri qaytarır. Bundan sonra adi boyayıcı lent korrektor lenti ilə əvəz olunur, məsələn karet mexanizminin və ya dartılmış korrektor lentinin qaldırılmasıyla. Bundan sonra düzəldilməsi lazım olan hərf yenidən, amma artıq korrektor lenti vasitəsilə çap edilir. Ən sadə maşınlar sadəcə klavişə basıldıqdan sonra hərfi çap edir, bəziləri isə demək olar ki, mətn redaktorları ilə eyni redaktə funksiyalarına malikdirlər. Lakin hətta ən sadə maşınlar belə sonradan düzəliş etmək məqsədi ilə çap edilmiş hərfləri yadda saxlaya bilirlər. Müasir çap maşınlarında istifadəçinin rahatlığı üçün müxtəlif uyğunlaşmalar istifadə olunur. Məsələn, LCD ekranda sətirin və ya bütün mətnin redaktəsi, sonra isə çapı mümkündür.
Beləliklə, ləçəkli printerlər üzrə qısa yekun vuraq.
Üstünlüklər:
- nöqtələrdən formalaşmadığı üçün izin yüksək keyfiyyəti;
- çapın aşağı dəyəri.
Çatışmazlıqlar:
■■ məhdudlaşdırılmış simvol yığımı;
- şəkil çap etməyə imkan vermir;
- çapın aşağı sürəti;
- yüksək səs-küy.
Tətbiq edilmə sahəsi
Bu gün çapın belə üsulla praktik olaraq yeganə tətbiqi elektron yazı maşınlarıdır. Sərbəst təsvir və qrafikanın çapı qeyri-mümkün olduğu üçün printerlərdə tətbiq edilmir.
1.2. İynəli printerlər
Kobud desək, bütün müasir printerlər matrislidir, çünki onlar təsviri nöqtələrdən
(piksellərdən) ibarət matrislə formalaşdırır. Lakin, matrisa printerləri haqqında danışdıqda, biz ilk növbədə nöqtənin rəngləyən lent vasitəsilə çap edən elementin kağıza zərbəsi ilə formalaşdığı printerləri nəzərdə tuturuq.
Бумага – kağız
Красящая лента – rəngləyən lent
Печатающая головка – çap edən başcıq
Иголки – iynələr
İynəli (dot-matrix) printerlər çoxdan mövcuddurlar. Onlar müəyyən üstünlüklərə malik olduqları üçün ləçəkli printerləri tez əvəz etdilər. Onlar daha sürətli idilər və yalnız hərfləri yox, istənilən təsvirləri də çap etməyə icazə verirdilər.
İş prinsipi
Təsviri bilavasitə kağıza ötürən mexanizm çap edən başcıq adlanır. Çap edən başcıq nədən ibarətdir? Onun tərkibinə iynə bloku daxildir (adətən 9 iynə istifadə olunur, lakin çapın keyfiyyətinin yaxşılaşması üçün 24 iynə də tətbiq edilirdi).
Hər iynə xüsusi yönəldənlərə qoyulur və sıçrayış edir. Nöqtəni çap etmək üçün iynə
≪sancmalıdır≫ – yönəldənlər üzrə rəngləyən lentə tərəf kəskin hərəkət etmək (bu halda iynə başcığın rəngləyən lentin sürüşdüyü qabaq səthindən bir az önə çıxır), lenti kağıza sıxmaq və başlanğıc vəziyyətə qayıtmaq. Çap zamanı bütün bu proses elə sürətli olur ki, kağızla təmas zərbə xarakterini daşıyır, və bunun sayəsində iynə elastik, kağıza dayaqlı çarxdan sıçrayır.
Belə hərəkətin verilməsinin iki əsas metodu mövcuddur: ənənəvi və ≪enerji ehtiyatı ilə≫. Hərəkətin təşəbbüsü üçün hər iki halda diyircəyi iynəni əhatə edən elektromaqnit istifadə olunur. Birinci halda iynə, cərəyan keçən özəyin diyircəyə daxil olduğu kimi, elektromaqnitə daxil olur (məsələn, elektrik zənglərdə). Bu halda iynəyə keçirilmiş yay sıxılır və, cərəyanın söndürülməsindən sonra, iynəni yerinə qaytarır. Kağız və dayaq çarxının elastikliyi hesabına ≪sıçrayış≫ sürətli qayıdışa çox kömək edir. İkinci halda yay sükunət vəziyyətində daimi maqnit təsiri hesabına gərgindir. Çap vaxtı cərəyanı keçirən diyircəyin maqnit sahəsi daimi maqnitin sahəsini kompensasiya edir və yayda ehtiyat edilmiş enerji iynəni rəngləyən lentə tərəf itələyir. Sonra cərəyanın istiqaməti dəyişdirilir və diyircəklə daimi maqnitin ümumi sahəsi iynəni başlanğıc vəziyyətə qaytarır.
Bütün hallarda nəticədə kağızda biz ayrı nöqtə alırıq. Təsvir belə nöqtələrdən formalaşır.
Başcıq karetə bərkidilir, və ona siqnalları ayrı-ayrı iynələrə ötürən şleyf təchiz edilir.
Karet xüsusi yönəldənlər üzrə kağızın uzununa hərəkət edir.
İynəli printerlər mətn informasiyasının çapı üçündür. Bir qayda olaraq, printer bir neçə yerləşdirilmiş şrift və kod cədvəlinə malikdir.
Şriftin seçimi ya çapdan əvvəl printerə yollanan kodların, ya da printerin idarə panelinin klavişlərinin köməyi ilə həyata keçirilir. Bu səbəbdən iynəli printerlər hələ də bir yığın düymə və indikatora malikdir, lazer və şırnaqlı printerlərin istehsalçıları isə artıq düymələrdən qurtulmağa çalışırlar, çünki printer, bir qayda olaraq, hər şeyi drayver vasitəsilə qurmaq mümkün olan, Windows mühitində işləyir.
İynəli printerlər hal-hazırda, əsasən kağıza tələbkar olmaması və məxaric materiallarının aşağı dəyərinə görə məşhurdur. Bir sıra müəssisə üçün çapın keyfiyyət və sürəti o qədər də vacib deyil, və əksinə printerin istifadə dəyəri çox vacibdir (məsələn, dövlət idarələri və mübadilə məntəqələri üçün).
Təsvir etdiyimiz iynəli çap üsulu yüksək sürətə nail olmağa imkan vermir. Hətta ən sürətli iynəli printer ən yavaş lazer printerin yanında belə durmur, xüsusilə keyfiyyətli çap tələb olunursa. Lakin eyni zamanda bazar aşağı dəyərli çap tələb edir. Və əgər tələbat varsa, təklif də var.
Bundan başqa, iynəli printerlərin daha bir xüsusiyyəti onları bəzi sənədlərin çapı üçün
əvəzolunmaz edir. Məhz — zərbə vaxtı matrisa printerinin iynələri kağızda iz (batıq) qoyur. Belə izi çıxarmaq çətindir (lazer tonerini sadəcə qaşıyıb təmizləmək olar, şırnaqlı printerin mürəkkəbini isə — yumaq). Əbəs deyil ki, pasportlar lələklə imzalanır. Lələk kağızı cızır.
İynəli printer analoji olaraq işləyir — kağızda iz qoyur. Hətta əgər mürəkkəb çıxarılsa, iynə izlərini tamamilə silmək mümkün olmayacaq. Bundan əlavə, iynəli printerdə tam eyni şəkildə çap etmək olar.
Gəlin iynəli printerlərin üstünlükləri və çatışmazlıqlarına baxaq.
Üstünlüklər:
- məxaric materiallarının aşağı dəyəri;
- kağıza tələbkar olmama;
- konstruksiyanın sadəliyinə görə yüksək möhkəmlik.
Çatışmazlıqlar:
- rəngli çapın demək olar ki, mümkünsüzlüyü;
- iş zamanı yüksək səs-küy;
- kiçik modellərdə çapın aşağı sürəti, bundan əlavə, sürət qrafika və ya yüksək keyfiyyətdə çap zamanı kəskin azalır;
- iynənin böyük sahəsinə görə qrafik çap üçün nəzərdə tutulmamışdır.
Tətbiq edilmə sahələri
Belə printerlər çapın həcmi böyük və printerdən istifadə dəyərinin aşağı olması əhəmiyyətli
olan, lakin çapın keyfiyyəti və istifadəçi rahatlığı vacib olmayan sahələrdə tətbiq edilir.
Məsələn, böyük həcmdə haqq-hesabın çapı üçün istifadə etmək lazımdır. İynəli printerlərin
hələ də tətbiq edildiyi daha bir tipik sahə qəbz çap edən kassa aparatlarıdır. Lakin iynəli
printerlərin çatışmazlıqları bazar sahələrinin əksəriyyətindən bu qurğuların demək olar ki,
tam aradan qaldırılmasına gətirib çıxardı. Amma, nə qədər ki, böyük həcmlərdə ucuz çap
lazımdır, belə qurğulara ehtiyac olacaq.
2. Lazer printerlər
Bu gün ≪ləçəkli≫ və iynəli kimi çap metodları az tətbiq edilir. Çapın müasir üsulları — lazer və şırnaqlı çapdır. Gəlin lazer və bir qədər düzəlişlərlə lazerin oxşarı hesab edilə biləcək LED çapında daha ətraflı dayanaq.
выход бумаги – kağızın çıxışı
бункер с тонером – tonerli bunker
лазер – lazer
фото-барабан – foto-baraban
печка – peç
лоток с бумагой – kağızla tabaq
İş prinsipi
Lazer printerinin (Hewlett Packard, Samsung, Minolta) iş prinsipi kifayət qədər çətindir,
buna görə biz onu qısaca nəzərdən keçirəcəyik. O məlum xüsusiyyətə əsaslandırılmışdır –
xırdalanmış polimer boyanın statik doldurulmuş yarımkeçirici səthə ≪yapışmasına≫. Lazer
printerində yarımkeçirici materialdan silindrin səthi yüksəkvoltlu mənbədən sahə üzrə
bərabər enerji toplayır. Sonra lazımlı yerlərdə intensivlik üzrə dəyişən incə lazer şüasıyla
səthin gərginliyi azalır. Xüsusi val, elektromaqnit fırçanın, köməyi ilə tozşəkilli boya
silindrin üzərinə vurulur.
Yükün qaldığı (lazer şüasının toxunmadığı) yerlərdə, toz zərrələri yapışır və silindrin fırlanması vasitəsiylə kağıza keçirlər. Kağızın əks tərəfindən təsir edən digər elektrik sahə boyanın hissəciklərini oraya çəkir. Sonra termovalların arasında yerdəyişmə zamanı boya qızıb bitişir və kağıza hopur. Silindrdə qalmış yüklər və boya müvafiq olaraq gərginliyi azaldan lampalar və ərsinlə silinirlər.
Təsviri formalaşdıran lazer şüası çoxüzlü güzgüdən əks olunaraq silindrin uzununa qaçır. Silindr və güzgü bərabər fırlanır, şüanın parlaqlığı isə prosessorun idarəsi altında dəyişir. Daha dəqiq desək, şüa parıltıları xüsusi ayırılmış yaddaşda bitlərin bölgüsünü təkrarlayır. Həmin yaddaşda prosessor çap proqramlarının köməyi ilə sıfırlar və birlərlə təsvir formalaşdırır. Bu yaddaşın ölçüsü səhifənin bütün detallarla tam qurulması üçün kifayət etməlidir. Məsələ ondadır ki, lazer printerləri başlanmış səhifəni sonuna kimi fasiləsiz çap etmək xüsusiyyətinə malikdir. Əks təqdirdə səhifədə böyük qüsurlar əmələ gələcək. Əgər siz ən xırda detalların əks edilməsi ilə yüksək keyfiyyətli təsvir almaq istəyirsinizsə, lazer şüası çox incə fokuslanmış, boya – xırda üyüdülmüş, formalaşdırılan təsvirin buferi isə kifayət qədər həcmə, ən azı yüzlərlə kilobayta malik olmalıdır.
Çap aşağıdakı qayda üzrə edilir: əvvəlcə printerin optik-mexanik elementləri – lazer, çoxüzlü güzgü, yarımkeçirici silindr, yüksək gərginlik mənbələri – hərəkətə gəlir, və sonra buferin sətirlərinin uzununa şüanın hərəkəti tempində silindr yaradan üzrə bitlər oxunur. “0” bitlər bu halda şüaya təsir etmir, “1” bitlər isə modulyatorun xüsusi qurğusunun köməkliyi ilə şüanı söndürürlər (yatırırlar). Beləliklə, silindrdəki “1” bitlərə uyğun olan nöqtələr işıqlanmır, və sonradan kağıza keçən boya hissəcikləri onlara yapışırlar.
Светодиодная головка – LED başcıq
Тонер картридж – Toner kartric
Бумага – Kağız
Ремень переноса – Daşınma kəməri
Печка – Peç
LED printerlərdə (OKI, Panasonic) lazer yerinə işıq diodu paneli işləyir. Nəzəri olaraq LED texnologiyası sadə olduğu üçün daha etibarlıdır. OKI firması printerlərinin LED panellərinə ömürlük zəmanət verir. Bundan başqa, işıq diodu paneliylə printerlər daha yığcamdır.
Məhz bu səbəbdən işıq diodları kseroqrafik rəqəmli plotterlərdə tez-tez istifadə edilirlər. Lakin təcrübədə istehsalçıların əksəriyyəti lazer texnologiyasına üstünlük verir. Bundan başqa, lazer printerləri daha sürətli işləyir, LED printerlər isə – daha ucuzdur.
Üstünlüklər:
- çapın yüksək sürəti;
- çapın sürəti icazədən asılı deyil;
- çapın yüksək keyfiyyəti;
- surətin aşağı maya dəyəri (iynəli printerlərdən sonra ikinci yerdə);
- səssizlik.
Çatışmazlıqlar:
- aparatın nisbətən yüksək qiyməti;
- elektrik enerjisinin yüksək işlənməsi;
- rəngli aparatların nisbətən yüksək qiyməti.
- Şırnaqlı printerlər
- il əvvəl şırnaqlı printerlər kifayət qədər baha idilər. Şırnaqlı printer təxminən 200$ dəyərində idi. Çapın keyfiyyəti, iynəli printerlərdən daha yüksək olsa da, lazer printerlərindən geri qalırdı. Bundan əlavə, şırnaqlı printerlər çox yüksək keyfiyyətli kağız tələb edirdi. Lakin hətta onda şırnaqlı printerlərin bir çox şübhəsiz üstünlükləri var idi. İlk növbədə bu rəngdir. Hətta bahalı şırnaqlı aparat ən ucuz rəngli lazer printerindən daha ucuz idi.
Şırnaqlı printerlər hal-hazırda kompüterdən çap üçün ən ucuz qurğulardır. Və, çox güman ki, ümumiyyətlə çap üçün də. Çapın keyfiyyəti lazer printerindən, demək olar ki, geri
qalmır. Çapın sürəti həmçinin lazer printerlərinin kiçik modellərinin sürətinə yaxınlaşır. Ən yaxşı modellərdə xüsusi kağızda (əfsus, çox bahalı) rəngli çapın keyfiyyəti fotoşəkillərin keyfiyyətindən praktik olaraq fərqlənmir.
Şırnaqlı printerlərin istehsalında irəliləmə həm satış həcmləri, həm də çapın sürəti və keyfiyyətində başqa çap edən qurğularla müqayisədə ən gözə çarpandır. Şırnaqlı printerlərə bazarı tam ələ keçirməyə imkan verməyən yeganə amil – onların ucuz modellərində məxaric materiallarının yüksək qiymətidir.
Çap prinsipi
Şırnaqlı çapın əsas iki üsulu mövcuddur: termal (Bubble Jet) və pyezoelektrik (Ink Jet). Hərçənd adətən bütün şırnaqlı printerlər Ink Jet adlanırlar. Bilavasitə çap texnologiyasının müzakirəsinə keçməzdən əvvəl, rəngli təsvirlərin formalaşması prinsipləri haqqında danışaq. Məlum olduğu kimi, bütün rəngləri qırmızı (Red), yaşıl (Green) və göyün (Blue) qaranın fonunda toplanması (RGB modeli), və ya mavi, bənövşəyi və sarının ağdan çıxılmasıyla almaq olar.
чернила нагреваются – mürəkkəb qızır
образуется пузырёк – qabarcıq yaranır
пузырёк растет – qabarcıq böyüyür
вытесняет чернила – mürəkkəbi sıxışdırır
снова сокращается – yenidən azalır
дюза готова к работе – ucluq işə hazırdır
Onları fərqli nisbətlərdə qatışdıraraq istənilən rəngi almaq olar. Printerlərdə, təbii ki, CMY (Cyan — mavi, Magenta — bənövşəyi və Yellow — sarı) rəng modeli seçilmişdir. Bundan əlavə adətən çap edən qurğularda həmçinin qara boya (black) istifadə olunur. Bu qara rəngin daha yaxşı görsənməsi və izlərin ucuzlaşması üçün edilir. Belə model CMYK adını
daşıyır.
Təsvir rənglənmiş mayenin (mürəkkəbin) kağıza çəkilmə yolu ilə formalaşdırılır: qara rəng, və ya CMY rənglərindən birinə piqmentlənmiş, və ya CMY-a əlavə olunan rənglər: açıq Cyan və Magenta. Kağıza düşəndə bu maye tez hopur və quruyur. Beləliklə, təsvir kağızda qalır. Çap edən başcığı mürəkkəbi kağıza ötürən ucluq matrisi təşkil edir. Ucluqlar o qədər incədirlər ki, mürəkkəb səthi dartılma və mürəkkəb həcminin xüsusi konstruksiyasının hesabına dayanaraq onlardan sızmır. Termo şırnaqlı printerlərdə hər ucluq termorezistorla təchiz edilir.
Чернила – mürəkkəb
Пьезоэлектрический диск – pyezoelektrik disk
Капля – damcı
Hər bir nöqtəni çap etmək üçün, rezistora gərginlik verilir. O qızır, buna görə də mürəkkəb
damcısını ucluqdan itələyən buxar qovuğu yaranır (şırnaqlı-qovuqlu çap adı da elə buradan
yaranıb). Çap edən başın şübhəsiz ucuzluğu bu texnologiyanın üstünlüyüdür. Onun iş
müddəti məhduddur və adətən kartriclə uyğunlaşır. Şırnaqlı printer istehsalçılarının
əksəriyyəti bu çap prinsipini istifadə edirlər: Hewlett Packard, Lexmark, Canon, Xerox.
Praktiki olaraq idarə olunmayan ≪partlayan≫ damcının itələnməsi prosesi və, nəticə
olaraq, nöqtənin ətrafında kiçik damcılardan ≪dumanın≫ yaranması çatışmazlıqdır.
Pyezoelektrik başcığın ucluqları mürəkkəbin ötürülməsi yolunda pyezoelementlərlə təchiz
edilir. Elektrik gərginliyinin verilməsi zamanı elementin deformasiyası və mürəkkəblərlə
doldurulmuş həcmin dəyişməsi baş verir. Bir halda ki, maye demək olar ki, sıxılmazdır,
mürəkkəb damcısı ucluqdan kağıza itələnir. Damcının kiçik ölçüsü və onun
formalaşmasının idarə olunan proses olması, və nəticə olaraq — nöqtənin kiçik ölçüsü və
əlavə damcıların olmaması bu çap üsulunun üstünlüyüdür. Çatışmazlığı isə — belə başcıq
çox baha olur.
Orijinal firma mürəkkəbindən istifadə etdikdə, o uzun müddət xidmət edir və məxaric materialları əsasında belə printer digərlərindən daha ucuz başa gəlir (əlbəttə, əgər onlarda da orijinal firma məxaric materialları istifadə olunursa). Belə başcıqları Epson firması hazırlayır və istifadə edir.
многослойный пьезоэлектрический привод – çoxqatlı pyezoelektrik qurğu
вибропластина – vibrotəbəqə
капля – damcı
Rəngli çap üçün CMY rənglərinin mürəkkəbləri istifadə olunur. Rəngli mürəkkəblərlə kartriclər bir blok şəklində və ya ayrı ≪mürəkkəbqabları≫ şəklində hazırlana bilərlər. Buna adətən ucuz və ya köhnə printerlərdə rast gəlinir. Sonuncu halda istifadəçiyə rənglərdən birinin bitdiyi üçün mürəkkəb qalıqlarını atmaq lazım olmayacaq.
Həmçinin dörd əvəzinə altı rəng istifadə edən fotoprinterlər sinifi mövcuddur. Light Cyan və Light Magenta adlandırılan rənglər əlavə edilir. Bunun hesabına rəng və yarımtonların çalarlarının daha keyfiyyətli görünməsi əldə edilir. Belə printerlərdə çap edilmiş şəkillər çox real görünür. Bütün hallarda çalarlar vərəqin nöqtələrlə daha sıx və ya seyrək doldurulması hesabına alınır. Belə doldurulma (rasterizasiya) həmişə çalarların miqdarı və çapın icazə qabiliyyəti arasında güzəşt təşkil edir (çalar nə qədər çox olarsa, icazə qabiliyyəti o qədər aşağı olur və əksinə).
Bir çox alqoritm və rasterizasiya üsulları mövcuddur və onlara görə printerin drayveri cavabdehdir.
Münasib çap sürətinə nail olmaq üçün başçığın hər keçidi zamanı nöqtələrin maksimal sayı çap edilməlidir. Bu halda istehsalçı sürət (daha bahalı çap edən başcıq və maksimal sayda ucluq) və istehsal xərcləri (minimal sayda ucluq) arasında seçim etməlidir. Hal-hazırda əsasən damcının ölçüsünün azaldılması və, nəticə olaraq, icazənin artımı üçün mübarizə aparılır. Hər bir istehsalçı öz arsenalında bir sıra üstünlüklərə malikdir və tələblərdən asılı olaraq istənilən istehsalçını seçmək olar.
Bütün əsas istehsalçılarda çap keyfiyyətinin artırılması və rəng ötürülməsinin yaxşılaşması üçün şəxsi texnologiyalar mövcuddur. Variable Size Droplet texnologiyasını qeyd etmək vacibdir. Bu texnologiyanı istifadə edən printer nöqtənin ölçüsünü çap etdiyi təsvirdən asılı olaraq dəyişir. Sirr deyil ki, həmcins doldurulma üçün, böyük ölçüdə damcı, incə yarımton keçidlər üçün isə, əksinə, kiçik damcı daha uyğundur. Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, böyük formatlı şırnaqlı printerlər plotterləri xeyli sıxışdırdı (əslində onlar lələkli plotterləri demək olar ki əvəz etdilər), çünki, belə printeri istehsal etmək çox da çətin deyil və, nəticə olaraq, qiymət də yüksək olmayacaq. Bundan əlavə, şırnaqlı plotter daha sürətli və rəngli çap edir.
Üstünlüklər
- qurğunun aşağı qiyməti;
- rəngli çap imkanı;
- ən ucuz keyfiyyətli rəngli çap;
- nisbətən yüksək sürətli çap (matrisa printerləriylə müqayisədə);
■■ iş zamanı aşağı səs-küy.
Çatışmazlıqlar:
- məxaric materiallarının yüksək qiyməti;
- aşağı sürət (lazer qurğularıyla müqayisədə).
Tətbiq edilmə sahələri
Şırnaqlı printer evdə istifadə üçün mükəmməl yarayır: aşağı qiymət, rəngli çap imkanı,
yüksək keyfiyyət, aşağı səs-küy. Eyni zamanda istifadəçi adətən evdə çoxsaylı sənəd çap
etmir, buna görə məxaric materiallarının yüksək qiyməti tamamilə münasibdir. Bundan
əlavə, şırnaqlı printer yüksək keyfiyyətli rəngli çap gərəkli sahədə sözsüz tədbiq edilə bilər.
Belə printer dizaynerin ayrılmaz alətidir.
Bazarımızda şırnaqlı printer istehsalçılarının arasında Hewlett Packard, şübhəsiz, birincidir. Zamanında bu firma öz lazer printerləriylə bazarımıza müvəffəqiyyətlə daxil oldu və bununla özünə ad qazandı. Bundan başqa, bu printerlərdə firma məxaric materiallarından istifadə etməmək olar, çünki, risk etdiyiniz yalnız doldurulmuş kartricdir (əlbəttə, əgər o printerə tökülməyəcək və elektronikaya zərər vurmayacaqsa, düzdür, təkrar doldurulmuş kartric istifadə edildikdə zəmanət ləğv edilir). İkinci yer Epson firmasına aiddir. Firma stabil olaraq pyezoelektrik texnologiyasından istifadə edir. Bundan əlavə, firma məxaric materiallarından istifadə etdikdə bu printerlərdə çap ən ucuz başa gəlir. Epson printerlərini doldurmaq son dərəcə tövsiyə edilmir. Bu onunla bağlıdır ki, başcıq kifayət qədər bahadır və keyfiyyətsiz mürəkkəblərlə onu məhv etmək asandır. Bundan əlavə, printeri hətta bir neçə saatlıq kartricsiz qoymaq olmaz. bayram təbrikləri və ya illik hesabatları çap etmək) tövsiyə edilmir: bu halda başcıqda mürəkkəblərin quruması və sıradan çıxma təhlükəsi artır, başçığın dəyəri isə printerin dəyərinin yarısına çata bilər.
- Digər çap texnologiyaları
Termoprinterlər
Termoprinterlər indi praktik olaraq istifadə olunmurlar. Adətən onlar fakslarda qurulurlar, lakin bir zamanlar ayrı printerlər kimi mövcud idilər. İndi onlara həmçinin kassa aparatlarının çap edən qurğuları kimi rast gəlmək olar. Termoprinterin iş prinsipi çox sadədir. Çap edən element qızdırılan elementlərlə panel təşkil edir.
Verilən təsvirdən asılı olaraq xüsusi termokağızı isinən yerdə qaralmağa məcbur edən müəyyən elementlər qızır.
Bu tip printerin üstünlüyü, şübhəsiz ki, xüsusi kağızdan başqa heç bir məxaric materialının lazım olmamasıdır. Çatışmazlıq — elə həmin xüsusi kağız və çapın yavaş sürətidir.
Hal-hazırda bərk boyanın termoötürülməsini və ya sublimasiya daşınmasını istifadə edən printerlər inkişaf edirlər. Ümumi iş prinsipi aşağıdakı kimidir:
Başcıqda onda batırılmış rezistorlarla keramik alt qat istifadə olunur. İdarə edən çip layı alt qata yapışır. Məlumatlar rezistorlara gərginliyi qoşan və ya söndürən mikrosxemlərə ötürülür. Alt qat silisium oksidlə örtülür (bərk örtü), bəzən isə almaz tozlanmayla eyni tozlanma istifadə olunur.
Kağıza daşınma üçün material incə mum, polimer və ya mum və polimer hibridi qatıyla örtülmüş incə şəffaf plastik kütlədən ibarətdir. Bu qat kağızla bilavasitə əlaqəyə girir. Bu zaman rezistora gərginlik verilir, o qızır, və mum və ya polimer kağıza keçir. Mum kiçik qızdırılma dərəcəsi tələb edir, polimer isə – daha çox. Bu izlərin möhkəmliyinə də aiddir. Mum sürtülür, tez solur, polimerlə mumun qarışığı və ya polimer isə etibarlılıq siyahısında ən başdadır. Termoötürmənin üstünlüklərindən biri odur ki, material son dərəcə suyadavamlıdır. Mum kağıza daşındıqdan sonra, plastik alt qat mumu saxlayaraq kağızdan ayrılır. Bu proses kağızın güclü statik elektriklə yükləməsinə səbəb olur, və bəzən statikanın çıxarılması üçün xüsusi avadanlıq istifadə olunur. Başcığın çox qızması digər problemdir, və buna görə bir çox hallarda xüsusi alüminium radiatorlar istifadə edilir.
Rəngli çap zamanı mum lentləri ilə müxtəlif bir neçə keçid etmək lazım olur (CMYK modeli istifadə olunur). Yarımton rasterizasiya ən çox bu printerlərdə istifadə olunur. Bəzi printerlər müxtəlif ölçülərdə nöqtələr etməyə icazə verir. Ümumiyyətlə nöqtənin ölçü dəyişməsi texnologiyası buna bənzəyir.
Yaxşı soyuma və rezistorların müqavimətinin son dərəcə dəqiq tənzimləməsiylə başcıq istifadə olunur. Bu hər nöqtənin qızdırılma vaxtı və dərəcəsini tənzimləməyə, muma kağız üzərində yayılmağa icazə verir. Bu texnologiya böyük sahələrdə daha sıx doldurulma verir.
Termoprinterlərə həmçinin sublimasiya printerlərini aid etmək olar, çünki, onlar təsvirin kağıza daşınması üçün qızdırılmadan istifadə edirlər.
Hal-hazırda sublimasiyanın bir neçə növü mövcuddur. Onların hamısı müxtəlif növ boyaların lentə çəkilməsini nəzərdə tuturlar. Daha sonra boya həmin lentdən materiala keçir. Növbə ilə onlara baxaq:
Boyanın sublimasiyası.
Bu üsulla boya lentdən termobaşcığın müxtəlif temperaturla qızdırılması vasitəsi ilə keçir. Temperaturdan asılı olaraq çox və ya daha az miqdarda daşıyıcı keçirilir, və nəticədə rəngin müxtəlif çalarları yaranır. Sublimasiyanın belə üsulu ən yavaşdır. Çap üçün məhz sublimasiya edilən boyalar çökən örtüylə xüsusi kağız istifadə olunur.
Termomum daşınma.
Termomum daşınma lentə vurulmuş mumu əritmək üçün öncəki prosesdəki kimi yüksək temperatur tələb etmir. Mum axır və kağızda donur. Belə üsul daha sürətli çap etməyə icazə verir, ancaq bu texnologiya ən yaxşı nəticəni yalnız bir rənglə doldurulan böyük sahələrdə
verir. Tam rəngli şəkillərin çapı zamanı rastr aşağı icazəli şırnaqlı printerlərdəki kimi aydın görünür.
Termomum hibrid sublimasiya.
THS — mum daşınması və boyanın sublimasiyası arasında hibriddir. Bu üsul həmçinin əsl və ya təxirə salınmış sublimasiya adlanır.
Termobaşcıq mum daşıyıcısında olan sublimasiya boyasının daşınması üçün istifadə olunur. Termomum prosesinin aşağı temperaturu sublimasiya boyasının hissəciklərini kağıza daşıyır, amma ona sublimasiya edilməyə icazə vermir. Belə texnologiya ilk növbədə təkrar daşınmaya yönəldilmişdir, yəni iz başqa səthə keçir. Daşınma üçün termopress istifadə olunur, hansı ki, mumu əridir və eyni zamanda boyaya səthə sublimasiya edilməyə icazə verir. Sawgrass Systems firması tərəfindən hazırlanmış texnologiya ən yaxşı nəticəni almağa icazə verir, çünki boyanın kağızdan materiala sublimasiyası yalnız təkrar daşınma zamanı baş verir.
Quru qatranın termik daşınması (QQTD).
QQTD boyanın sublimasiyası ilə analojidir. Lakin, lentdən bir nöqtəni kağıza daşımaq əvəzinə, QQTD printerlər xüsusi susuzlaşdırılmış qatranı buxara çevirir. Xüsusi olaraq istehsal edilmiş kağız qazabənzər boyanı sovurur. Nəticədə demək olar ki, rastrsız əla çalarlar alınır. Belə printerlər fotoşəkil çapı üçün mükəmməl yarayır. Əsasən bu çap üsulu həmçinin, boyanın sublimasiyasını istifadə edən ALPS printerlərinə aiddir. Printerlər müxtəlif boyalardan istifadə edərək, metallar daxil olmaqla müxtəlif materiallarda çap etməyə icazə verir.
Solid ink printerlər.
Solid ink texnologiya Xerox firmasının hissəsi olan Tektronix firmasının arsenalında var. Beləliklə, solid ink printer, məsələn, Tektronix 840–850 seriyaları necə işləyir? Boyalar CMYK rənglərinin bərk kublarını təşkil edir. Onları hətta çap zamanı əlavə etmək olar. Hər kub şəxsi bölməsində yerləşir. Mürəkkəblər əriyir və çap edən başcığa ötürülür. Başcıq alüminium barabanında təsvir yaradır. Daha sonra təsvir barabandan tamamilə kağıza keçir. Mürəkkəblərin barabanda donmaması üçün onları qızdırırlar. Çap edən başçığın eni vərəqin eninə bərabərdir. Vərəq ona boyanı ötürən başcıq boyunca hərəkət edir. Bu printerdə ən maraqlısı çap edən başçığın özüdür.
Çap edən başcıq pyezoelementlərlə təchiz edilmiş ucluq bloku təşkil edir (hər rəng üçün
112 ədəd). Pyezoelementin işləməsi zamanı əridilmiş mürəkkəb damcısı barabana düşür.
Rəngli çapın sürəti 14 səh/dəq (ikitərəfli) qədər çatır. Bu rəngli printer üçün çox yaxşıdır
çünki, ilkin səviyyəli rəngli lazer printerlər çapın belə keyfiyyətini təmin etmir. Printeri
şəbəkədən söndürmək tövsiyə edilmir çünki, bu halda çap edən başcığın ucluqları quruyur.
Onun təmizlənməsi mürəkkəblərin xərclənməsini tələb edir hansı ki, təxminən 20 USD
təşkil edir. Təəssüf ki, bütün sublimasiya texnologiyaları çox dəqiq başcığın olmasını tələb edir. Buna görə belə printerlər kifayət qədər bahalıdır və çox yayılmamışdır. Bundan əlavə,
baha və çapın sürəti aşağı olduğu üçün onları ofisdə istifadə etmək çətindir. Onlar əsasən evdə istifadə üçün (qiymət buna o qədər də imkan yaratmasa da) və ya boyanın sonrakı daşınması tələb olunan tam rəngli çap üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Üstünlüklər:
- çapın aşağı dəyəri (pulsuz qara boyaya qədər);
- izin xarici təsirlərə yüksək dayanıqlığı;
- parlaq rənglər.
Çatışmazlıqlar:
- aparatın yüksək qiyməti (ən ucuz — 3500 $);
- məxaric materiallarına yüksək tələbkarlıq;
- belə aparatların zəif yayılması servis xidmətini və təmiri çətinləşdirir.
Və bir az istehsalçılar haqqında.
Biz faks istehsalçılarında dayanmayacağıq, yalnız deyək ki, bizdə Panasonic, Brother və Samsung ən məşhurlardır.
Termoprinter istehsalçıları arasında MDB ölkələrində belə qurğuların kiçik həcmiylə
əlaqədar açıq lideri seçmək kifayət qədər ağırdır. Bizdə daha çox özünü başqa sahələrdə yaxşı tanıtmış markalar məşhurdur: əsasən sublimasiya fotoprinterləri istehsal edən Mitsubishi, Toshiba, Sony və başqaları.
5. Skanerlər
Bu bölmədə sənəd və ya təsviri rəqəmli formaya gətirən proses haqqında söhbət gedəcək.
Bunun üçün skaner adlandırılan qurğular xidmət edir.
Skanerlər kopyalama qurğularına oxşayır, yalnız surətin çapı əvəzinə skaner rəqəmlənmiş məlumatları kompüterə ötürür. Skanerləri bir neçə qrupa bölmək olar: interfeysin tipi və skan edilən sənədlərin tipi üzrə. Sənədin skan edilməsindən sonra məlumatlar xüsusi proqramların köməyi ilə emal üçün kompüterə ötürülür, yəni skan edilmiş təsviri fayl şəklində saxlamaq olar.
Gəlin müxtəlif növ skanerlərə baxaq.
5.1. Əl skanerləri
Bu 80-ci illərin sonlarında Logitech və Genius firmaları tərəfindən hazırlanmış skanerlərin ən köhnə tipidir. Əl skanerlərinin işinin əsasına skan edilən sənədin səthindən işıq diodlarının əks etdirilən şüalarının qeydiyyatı prosesi qoyulmuşdur. İstifadəçi sənədin səthi üzrə skaneri yavaş-yavaş aparır, əks etdirilən şüa isə linzaların köməyi ilə qəbul edilir və rəqəmli formaya dəyişdirilir. Proqram təminatının köməyi ilə skanerdən məlumat axını rəqəmli təsvirə dəyişdirilir.
Skanerlərin müxtəlif tipləri qara və ya ağ rənglərini, bozun çalarlarını qeydə ala bilir, əl skanerlərinin müasir modelləri isə dərinliyi 24-bit qədər olan rənglə işləyə bilir.
Əl skanerlərinin birinci modelləri kompüterə ayrı interfeys panelinin köməyi ilə qoşulurdu. Hal-hazırda bu sinifin praktik olaraq bütün qurğuları istifadəçini kompüterə resurs və quraşdırmalar tələb edən ayrı panel qoşmadan azad edərək paralel porta qoşulur.
Əl skanerlərinin üstünlükləri:
- Aşağı dəyər. Bir halda ki, əl skanerlərində ≪yerləşdirən mexanizm≫ kimi istifadəçi
çıxış edir, (skan edilən sənədin səthi üzrə skaneri məhz o müstəqil aparır) bu bahalı mexaniki elementə ehtiyac qalmır.
- Yığcamlıq. Paralel porta qoşulan əl skanerlərinin gəlişi ilə onları həm masaüstü, həm də portativ kompüterlərlə istifadə etmək imkanı yarandı.
- Kitabların zədələnmədən skan edilməsi. Əl skanerinin köməyi ilə kitabı əzmədən və cırmadan skanerdən keçirmək olar. Bu qədim kitabların skan edilməsi zamanı xüsusilə əhəmiyyətlidir.
Əl skanerlərinin çatışmazlıqları:
- Yerləşdirmə mexanizminin yoxluğu. Bir halda ki, skanerin yerdəyişməsinin sürəti istifadəçiylə təyin edilir, sənədin bütün səthi üzrə skanerin bərabər yerdəyişməsinə nail olmaq çətindir. Burada isə rəqəmlənmiş təsvirin keyfiyyətiylə problemlər yaranır. Bəzi istehsalçılar düzgün yerləşmə və orijinalın səthi üzrə skanerin bərabər yerdəyişməsi üçün xüsusi tabaqlar buraxırlar.
- Orijinal ölçüsünə görə skanerdən daha böyükdür. Bu əl skanerlərinin daha bir
əhəmiyyətli çatışmazlığıdır. Bu problemin həlli üçün xüsusi proqram istifadə olunur.
Proqramın köməyi ilə təsvirin skanerdən çıxarılmış zolaqlarını ≪tikmək≫ olar.
5.2. Səhifələyən (sheet-fed) skanerlər
Tədricən əl skanerləri digər skan texnologiyasından istifadə edən, amma nisbətən həminki aşağı qiyməti saxlayan skanerlərlə sıxışdırıldı. Söhbət orijinalın hərəkətsiz skan blokuna nisbətən ötürülmə qurğusunu istifadə edən skanerlər haqqında gedir. Bu texnologiya müasir
faks-aparatlarda tətbiq edilir. Əksər hallarda bu tip skanerlər Letter və ya A4 formatında olan sənədlərlə işləyə bilirlər.
Səhifələyən (sheet-fed) skanerlərin üstünlükləri:
- Qoşulmanın sadəliyi. Əksər hallarda bu skanerlər paralel porta qoşulur.
- Aşağı dəyər. Orijinalın ötürülmə qurğusu sadə konstruksiyaya malikdir, ona görə bu detalın əlavə edilməsi skanerin dəyərini çox da artırmır.
- Ölçü. Səhifələyən (sheet-fed) skanerlər kiçik ölçülərlə fərqlənir, ona görə onları portativ qurğulara aid etmək olar.
Səhifələyən (sheet-fed) skanerlərin çatışmazlıqları:
- Skan mexanizmiylə qoyulan icazəyə məhdudiyyət.
- Orijinala məhdudiyyətlər. Skan edilən orijinala faks-aparatlardakı məhdudiyyətlərlə analoji məhdudiyyətlər qoyulur. Məsələn, yeni (cırılmamış) kitabı, həmçinin şəffaf nazik lentləri və ya slaydları skanerdən çıxarmaq olmaz.
Təsvir edilmiş məhdudiyyətlərə baxmayaraq, bəzi printer istehsalçıları səhifələyən prinsip üzrə işləyən skan etmə modulu buraxırlar. Son zamanlar şəffaf nazik lentləri belə skan edən təsvir edilmiş tipdə skaner modelləri çıxıb.
5.3. Masaüstü (planşet) skanerlər
Digər skaner tiplərindəki kimi, onlarda da orijinaldan əks edilmiş şüa istifadə olunur. Lakin, əl və səhifələyən qurğulardan fərqli olaraq, masaüstü modellər əks etdirilən şüanın daha dəqiq qeydiyyatı mexanizminə malikdir.
Стекло – Şüşə
Оригинал – Orijinal
Источник света (лампа) – İşıq mənbəyi (lampa)
Зеркало – Güzgü
Линза – Linza
ПЗС-датчик – CCD-tənzimçi (CCD-sensor)
Аналогово-цифровой преобразователь – Analoq-rəqəmsal çevirici
Элементы ПЗС-датчика – CCD-tənzimçinin (sensorun) elementləri
Skan etmənin iki texnologiyası var — CCD (Charge-Coupled Device) və CIS (Contact Image Sensor).
CCD. Bu modellərdə şüa skan etmədən əvvəl və sonra uzun yol keçir çünki, rəngli
təsvirlərin skan edilməsi zamanı o qırmızı, yaşıl və mavi təşkil edənlərə ayrılma üçün işıq filtrlərindən keçir. İşıq şüası orijinala düşür, ondan əks edilir və güzgülər sistemi vasitəsilə işığa həssas diodlara düşür. Burada o elektrik siqnalına çevrilir. Bu siqnal analoq-rəqəmsal çeviricidə hərəkət edir və orijinalın piksellərini təşkil edən siqnala konversiya edilir (qara, ağ, bozun çalarları və ya rəngli). Bu rəqəmsal informasiya sonrakı emal üçün kompüterə ötürülür.
CIS. Bu skanerlərdə CIS (Contact Image Sensor) adlandırılan qəbul elementinin digər tipi istifadə olunur. Bu element bilavasitə orijinaldan işıq axını qəbul edən tənzimçilərin xəttindən ibarətdir. Xəttin eni skanerin iş sahəsinin eninə bərabərdir, optik sistem — güzgülər və prizmadır, obektiv — tamamilə yoxdur.
Masaüstü skanerlərin üstünlükləri:
- Demək olar ki, istənilən orijinalı skan etmək İmkanı. Masaüstü skanerlər, sürət aparatları kimi, müxtəlif ölçüdə orijinalları — miniatürlərdən tutmuş geniş istifadə edilən formatlarda sənədlərə qədər, həmçinin kitabları — skan edə bilərlər. Əlavə modul quraşdırıldıqda şəffaf nazik lentlərin, neqativlərin və slaydların skan edilməsi imkanı yaranır. Bu modulların əksəriyyəti 35 mm enində slaydların skan edilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
- Yüksək icazə. Masaüstü skanerlərdə həmişə iki tip icazə istifadə olunur — optik və interpolyasiya edilmiş. Optik icazə skanerin aparat (optik) hissəsinin imkanlarını təsvir edir.
Orijinalın detallarının aydınlığının artımı üçün skanerin drayverinin təmin etdiyi xüsusi proqram alqoritmləri tətbiq edilir. Bu ikinci icazə interpolyasiya edilmiş adlanır. Adətən o skanerin maksimal icazəsini 4-ə qədər artırır. Məsələn, skanerin optik icazəsi 600 dpi, lakin maksimal interpolyasiya edilmiş isə 2 400 dpi-dir. Bir halda ki, interpolyasiya edilmiş icazə proqram metodlarıyla təmin olunur, onun istifadəsi zamanı skan edilmiş orijinalın keyfiyyəti qeyri-kafi ola bilər. Amma skanerlərin praktik olaraq bütün modelləri interpolyasiya edilmiş icazə zamanı münasib keyfiyyəti təmin edir. Yeri gəlmişkən, 35 mm slaydları skan etdikdə interpolyasiyanı tətbiq etmək olmaz.
Masaüstü skanerlərin çatışmazlıqları:
- Böyük ölçülər. A4 formatının masaüstü skaneri ən azı 210×297 mm ölçülərinə malikdir və iş sahəsinin əhəmiyyətli hissəsini tutur.
- Şəffaf orijinallara məhdudiyyətlər. Orta və yüksək səviyyəyə malik masaüstü
skanerlərin demək olar ki, hamısı şəffaf lent və ya slaydların skanı üçün modulla komplektləşdirilirlər. Lakin münasib keyfiyyət yalnız böyük ölçülərdə orijinalların skan edilməsi zamanı əldə edilir. 35 mm fotoneqativlərin skan keyfiyyəti sizi hər zaman qane etməyəcək.
5.4. Masaüstü skanerlərin interfeysləri
Masaüstü skanerlərin bütün müasir modelləri kompüterə qoşulmaq üçün paralel port interfeysindən və ya USB istifadə edir.
Paralel port
Bu interfeys aşağı səviyyəli skanerlərdə tətbiq edilir. Bir halda ki, bütün kompüterlərdə paralel port var, bu interfeyslə skanerlər ən universaldır. Paralel qoşulmayla skanerlər bir qədər əhəmiyyətli çatışmazlıqlara malikdir. Birincisi, eyni zamanda paralel porta qoşulmuş skanerin və printerin və ya digər qurğunun (Zip, LS-120 və ya CD-R/CD-RW) normal işini təmin etməyə müvəffəq olunmur.
İkincisi, məlumatların ötürülməsinin sürəti paralel portun sürətiylə məhdudlaşdırılmışdır, və bu təxminən 1 Mb/s-dir. Və, nəhayət, belə skanerin işlədiyi zaman kompüter arxasında daha heç nə etmək olmaz — o xarici təsirə praktik olaraq reaksiya vermir.
Skanerin bu əlaqə tipini yalnız hansısa səbəblərdən dolayı digər interfeyslərin istifadəsi mümkün deyilsə məsləhət görmək olar.
USB interfeys
Son zamanlar, xüsusilə Windows 9x əməliyyat sisteminə dəstəyinin əlavə olunmasından sonra USB şini kifayət qədər məşhurlaşıb. Bu əlaqə tipi hazırlıqsız istifadəçiyə ən yaxınıdır
— yalnız kabeli qoşmaq lazımdır, sistem isə müstəqil olaraq bütün lazımlı proqram təminatını təyin edəcək. USB portunun sürəti 1,5 Mbayt/s çatır.
5.5. Slayd üçün (film) skanerlər
Bu skanerlərdə orijinalın otürmə mexanizmi 35 mm slaydlara və ya foto plyonkaya
yönəldilmişdir. Bu skanerlərdə böyük optik icazə (1 900 – 2 700 dpi) və orijinalın xüsusi dəqiq ötürmə mexanizmi istifadə olunur. Bununla əlaqədar olaraq slayd üçün skanerlər kifayət qədər baha olur və buna görə skan edən qurğular bazarının kiçik hissəsini tuturlar.
5.6. Barabanlı (drum) skanerlər
Baxmayaraq ki, masaüstü skanerlərə slaydların skan edilməsi üçün xüsusi modullar əlavə etmək olar, daha keyfiyyətli nəticəyə baraban skanerlərindən istifadə edərək nail olmaq mümkündür. Onlar 8 000 dpi optik icazəni təmin edir (yüksək səviyyəli masaüstü skanerlər
- 000 dpi icazəni təmin edirlər) və əsasən yüksək keyfiyyətli poliqrafiya məhsulunun çapdan əvvəlki hazırlığında tətbiq edilirlər — tam şəkilli jurnallar, kataloqlar və s.
сканирующий лазер – skan edən lazer
картинка (слайд) – təsvir (slayd)
CMYK-конвертор – CMYK-konverter
барабан – baraban
Barabanlı skanerdə orijinal dəqiqəyə bir neçə min dövriyyə edən silindrə bərkidilir. Şüa fırlanan silindri işıqlandırır, və skan edilmiş təsvir rəqəmsal formata dəyişdirilir.
Yüksək optik icazə sayəsində barabanlı skaner təsvirin detallarının və açıq və tünd tonların geniş diapazonunun (dinamik diapazon) keyfiyyətli skan edilməsini təmin edir.
Barabanlı skanerlərin bəzi modellərində skan edilən nümunənin rəng ayırmasını yerinə yetirmək olar. Belə qurğuların dəyəri 10 – 30 min dollar arasıdır.
5.7. TWAIN
İstifadə edilən interfeysdən asılı olmayaraq, skaner uyğun drayversiz işləyə bilməyəcək. Bu drayverlərin standartlarından biri TWAIN adlanır. TWAIN-in rəsmi Web-səhifəsində qeyd edilir ki, bu abreviatura heç nə bildirmir: TWAIN elə sadəcə TWAIN-dir. Lakin qeyri-rəsmi interpretasiya mövcuddur — Technology Without an Interesting Name.
TWAIN standartının yaranmasından əvvəl hər skaner təsvirlərin işlənməsi və ya mətn tanınmasının yalnız müəyyən proqramıyla işləyə bilən şəxsi drayverlə gətirilirdi.
TWAIN standartı 1992-ci ildə aparat təminatı istehsalçılar qrupu (175 nəfər) tərəfindən hazırlanmışdır. TWAIN mətnin tanınması, təsvirlərin işlənməsi, mətn prosessoru və digər proqram təminatı növlərini birləşdirən spesifik aparat drayverini təşkil edir. TWAIN-uyğun proqramlarını sistemə yüklənmiş TWAIN standartını dəstəkləyən istənilən qurğular istifadə edə bilər. TWAIN — uyğun qurğular (skanerlər və yaxın zamandan, rəqəmsal kameralar) drayverlə gətirilirlər. Drayver bu qurğuya TWAIN dəstəyi qurulan bütün proqramlara giriş icazəsi verir. Baxmayaraq ki, hər qurğu şəxsi drayverdən istifadə edir, əgər sistemdə iki TWAIN-uyğun qurğu varsa, onda proqram onlardan istəniləninə giriş əldə edə bilər (əlbəttə, əgər özü TWAIN standartını dəstəkləyirsə).
Məsələn, Photoshop proqramında bütün TWAIN-qurğular təsvir mənbələri təşkil edir;
skaneri seçmək, orijinalı skan etmək lazımdır, və təsvir Photoshop proqramının
pəncərəsində çıxacaq. Beləliklə, qurğuya giriş bilavasitə əlavədən həyata keçirilir, yəni
TWAIN əlavə səviyyəli standartlaşdırılmış interfeysdir. Bu gün bütün skanerlərin
drayverləri TWAIN interfeysi vasitəsilə işləyir.
